Ґенерациї 21. вику пременєли способ роздумованя и способ доставаня информацийох. Пременком нєминовно допринєсли нови технолоґиї котри нєшкайшим ґенерацийом представяю цалком природне окруженє за одрастанє. Ґлобална диґитализация вошла до каждого обисца. Интернет, як найсучаснєйши медий, алє и нови явни простор, постал каждодньовосц чловека, а окреме дзецох и младих. У нєшкайшим швеце, на чловека котри нє зна робиц на рахункару и интернету, котри медийно нєфункционални – патри ше як на нєписменого чловека, котри чежко посцигнє самоактуализацию и професийну витвореносц. З тей перспективи, медийне образованє важне бо дава можлївосц критичного роздумованя и препознаваня шицких интересох котри скрити споза даєдних информацийох. Як таке, нєшка медийне образованє широко заступене у Европи на шицких уровньох образованя, док ше у Сербиї нє находзи анї на списку виборних предметох.
Нови медийни приступ информацийом припаднїком старших ґенерацийох найчастейше очежує каждодньовосц, медзитим, за розлику од нїх, младши ґенерациї нє можу задумац свой живот без интернета. Така ґенерация: „Нет ґенерация” – од вчасного дзецинства хаснує интернет, а окреме у адолесценциї кед у просеку пол свойого шлєбодного часу препровадзує на мрежи.
Интернет дава числени можлївосци за ученє и власни розвой, алє тиж ноши за собу потенциялни ризики. Єден од таких ризикох и насилство на интернету. Насилства було вше, медзитим, воно у 21. вику достало нову, далєко аґресивнєйшу димензию. Чом?
Интернет насилство, котре онлайн доступне у каждей хвильки, постало вельки проблем у сучасним дружтве. Жиєме у чаше кед млади знаю вельо вецей од одроснутих о интернету, алє су источасно вельо менєй свидоми о шицких ризикох хтори вон приноши.
Чи така файта насилства, з оглядом же є нє физичного характеру, наисце таки проблем? Гей. Шлєбодно можеме повесц же и векши. Од класичного насилства, диґиталне насилство ше розликує лєм по способе на котри ше насилна интеракция одвива, алє нє и по файти чкоди котру спричинює. Прейґ диґиталних средствох насилнїки можу жертвом приступиц у було котри час, з було котрого места, и на тот способ жертва може постац стаємна мета виктимизациї. Нєможлїве контроловац число особох котри уключени до насилних инцидентох, а информациї котри ше раз пласую на интернет, можу ше тирвацо зачувац. Попри того шицкого, надпатранє одроснутих особох зведзене на минимум, а публика котра ше припатра на насилство прейґ интернета, вельо ширша од тей у школским дворе, або оддзелєню.
Хто насилнїки, а хто жертви?
Хлапци и дзивчата подєднак загрожени з онлайн насилством, алє су тиж и єдни и други у єднакей мири аґресоре. При такому насилству их барз чежко препознац, бо ше часто скриваю за другима алиясами. За жертви вибераю особи з котрима лєгко манипуловац, або цалком напроцив – тих котри превозиходза самих насилнїкох по интелиґенциї и способносцох. Нажаль, диґитални насилнїки часто нє свидоми своїх поступкох, праве прето же нє видза яки боль наноша своїм жертвом. Окрем того, анонимносц на интернету им дава чувство сиґурносци баржей як при других файтох насилства цо лєм утвердзує их справованє.
Страх од виключованя з ґенерацийней ґрупи представя найчастейши порушовач за малтретованє при парнякох. Таке насилство найчастейше уключує бешеду мержнї, уквильованє, знємированє, напад на приватносц, ширенє насилних коментарох, посиланє грожацих порученьох, хаснованє цудзих профилох на дружтвених мрежох и и-мейл адресох… Таке насилство найзаступенше праве на дружтвеней мрежи Фейсбук котру млади найчастейше хасную. Дружтвени мрежи у тей ери ґлобализациї свойофайтова утопия котра нєобходна шицким цо ше сцу чувствовац як часц дружтва. Медзитим, чи вони наисце безпечни, чи су жридло каждодньового насилства котрого зме анї нє свидоми?
Окрем насилства медзи парняками, мушим здогаднуц на ище чежши файти насилства котри наставаю на интернету а закончую на дачиїх екранох (порноґрафия), за штирома мурами (проституция), у других домох (крадза дзецох), та аж и у других державох (тарґовина з людзми) а котри ше нє случую лєм на филмох, алє и у нашим сушедстве.
Интернет сцера дружтвени гранїци. Допущує хасновательом же би анонимно и нєкарано могли иґноровац, знєважовац и заобиходзиц социялни норми и огранїченя цо резултує зоз уж описанима справованями.
Пошлїдки озбильни. Окрем краткотирвацих (кед нпр. дзецко нє сце пойсц до школи) насилство може мац и длугорочни пошлїдки котри дїйствую як на менталне здравє, так и на физичне, дзе жертва траци самодовириє, постава осамена, а потим пада и до депресиї, док найчежши пошлїдок – суицидалносц.
О тим яке опасне место интернет може буц за младих, нє треба едуковац лєм дзеци, алє и одроснутих – родичох и наставнїкох. Родичи ше часто чувствую мирно и спокойно док им дзеци дома шедза за рахункаром, нєсвидоми же можебуц у истей хвильки праве их дзецко жертва насилства, и же таке насилство єднак озбильне як и гоч хторе друге. Родитель муши буц перша особа котрому дзецко сообщи свойо проблеми, и праве прето ше муша образовац и постац свидоми шицких бокох котри интернет принєсол зоз собу кед вошол до їх обисца и живота дзецка. Школи тиж маю важну превентивну и образовну улогу. Можу дїйствовац на тото же би дзеци розумели чкодлїви пошлїдки шицких файтох насилства, же би го нє практиковали анї у рамикох, анї звонка школских мурох. Окрем того, найважнєйша улога школи и цалого дружтва (врацам ше на початок) медийне образованє котрому циль научиц младих же би сами препознали шицки опасносци на интернету, як най реаґую и одбраня себе и других од шицких неґативних бокох найсучаснєйших медийох.
На концу бим заключела же насилнїкох вше було и будзе. Интернет им лєм принєсол нову платформу дїйствованя. Насилство нє можеме викоренїц, алє го нє шмеме толеровац. Нє шме ше го прециховац, оправдовац, треба бешедовац о нїм явно, едуковац, у першим шоре себе, потим одроснутих, и на концу, алє и найважнєйше – младих. Так ше розвива проактивне одношенє ґу информацийно-технолоґийним иновацийом, бо вони нєминовно наша терашньосц и будучносц наиходзацих ґенерацийох.