Тих ше дньох наполнєли дзешец роки одкеди маґистер фармацийних наукох Юлиян Фейди пошол до заслуженей пензиї. Дзешец роки пирхли як хвилька, алє єст и тельо же би ше спатрело прейдзену драгу зоз шицких бокох, радосних, веселих, боляцих, чежких и шицких котри живот наруцел, положел як спокусу, лєбо лєм припомнул о смислу нашого єства и живота вообще.
Народзени сом на самим початку 1945. року, война ище вше дубонєла анї нє так далєко, док мобилизовано оцец Емил, скравец лєбо шнайдер, виганял Нємцох дзешка по Горватскей и Словениї… Таки початок, повойнова худоба и мало того чому ше було радовац, нагадовало и дальши надосц роки – приповеда Юлин, до пред дзешец роками керестурски апатикар.
Памятки, як збуртани рибки, вше численши, множа ше, и як хмарка лєбо слунко виволую ошмих, лєбо лєм глїбши ранци на чолє:
– Такой по войни требало пойсц до Ґунарошу, Нового Орахова, збудовац нови живот у новим валалє, алє – нє дало ше.
Приповедка далєй чече вше гладше, бистрейше и яснєйше. Дїдо мой, Грубого бул процив:
– Та, яки ци то валал, анї церкву нє маю… Пристал и оцец Емил и мац Леона и остало ше у валалє и просто до школи. Школа, як права повойнова, мала нас по штерацец пецеро у класи, а зоз старших, штреднїх, та и младших, нє було то анї важне, рушело ше до школи и нїґда вецей ученє нє заставало – приповеда Юлин.
Сама фамелия и воспитанє уж теди нагадовали драгу по котрей ше руши далєй… Перше буц швичкар, порядно ходзиц до церкви, нє прето же ше муши, алє же так треба и то зоз полну виру у себе. У тих часох анї учителька себе нє верела кед написал же будзе паноцец, дабоме, док вирошнє, а настава була така же добре було и у маґарчей лавки, голєм ми нїхто нє досадзовал – здогадує ше Юлин.
ДРАГА ПЕРША
Так то и рушело, после основней ушлїдзела мала семинария у Заґребе, потим студий теолоґиї… Алє, пукло цошка и после закончених двох рокох наш будуци апатикар после совитованя зоз владиком Букатком и Сеґедийом, достал благослов напущиц Богословию и поглєдац себе другу драгу.
– Цо и робиц, кадзи рушиц… Оцец Емил препоручел фармацию, а я, поправдзе нє мал вельо знаня о тим, алє учиц сом ше нє бал. Зоз надосц страху зоз диплому школи котру, гоч є по програму класична ґимназия, рушел до Беоґраду и прияли го накеди спатрели шицки оцени, документи и дзеку будуцого студента за науку. У медзичаше сцигла хорота, теди чежка, алє ученє нє преставало, а и час за женїдбу бул, а роки и розуму мал.
– Хемию сом наисце любел и бул сом медзи найлєпшима, а гевто ше научело. Медзи професорами бул и др Йован Туцаков, наш, а шветово припознати, фаховец за лїковити рошлїни и їх хаснованє у народней и официйней медицини. Любов ґу лїковитим травом остала и по нєшка, здогадує ше маґистер Юлин. Помоц була и супруга Меланка, алє уж и народзена дзивка Терезка. Факултет закончени, драга далєй ше указовала и сама. И так до пред дзешец роками у билим мантилу, у атмосфери препознатлївих пахох апатики. Вше у служби лєбо на вислуги шицким у потреби.
ДРАГА ДРУГА
У нашей ше фамелиї и обисцу вше шпивало, а знало ше. Знал и я и цо ище важнєйше и любел сом то, озда од вше. После числених радзеньох и порадох, основани хлопски хор у церкви св. Отца Миколая, у валалє. Шпивал сом и з дзеку и роками и док хор водзел о. Онуфрий Тико, та и роками после. Шпивала и супруга док дома нє превжала векши обовязки и тераз уж и ґу синови Тихомирови.
– Таки яки зме були теди, думам на шейдзешати роки, енерґиї превельо, розваги нїґдзе, народзена з нашого боку и „Червена ружа”. Шицко на борґ, аж и награди шпивачом, проби до рана билого, алє зме направели цошка наисце вельке, наглас себе Юлин. Нє знали зме анї сами дзе то дойдзе. Хор бул порядна обовязка и задовольство. На даскелїх, перших „Ружох” шпивал и сам.
– Чудо, ми були, алє и час. Вельо зме теди вєдно робели зоз младежу з Филїпова, Бачкого Ґрачцу, наисце вельо. Єден рок у нїх, єден у нас и тирвало то шицким на радосц и потїху. И тоту драгу музика, шпив, провадзела цали час.
ДРАГА ТРЕЦА
Кус покус, нєсвидомо у каждим случаю и почало ше и зоз частейшим и частим хаснованьом алкоголу. Думал сом, кед же сом теди знал о тим роздумовац, же дзеци нє гладни, уча ше добре, хижа збудована, же то шицко було под контролу, алє,… Контрола, док єй и єст, вше слабша, а розум у чистих дньох, ше зоз шицку силу бори процив. Вищи. Нарату, док нє спознаш же ши скруцел зоз драги котра була добра.
– У шицким тим достац помоц, прави благослов. Як медицински роботнїк сом бул у контакту зоз рижнима фаховцами и з помоцу дохтора и дохторки Меденица, та др Ани Форґачовей и Вери Блануша пришло до спознаня же то наисце хорота зоз котру ше муши бориц зоз шицку силу. Кед уж маш потримовку, вельо, вельо лєгчейше бориц ше, а почали нас потримовац и општински структури у Кули и рушело то як тому швет. Року 2001. у валалє оформени Клуб антиалкоголичарох „Здрави живот”. Формовани и терапийни екипи фаховцох… Наисце нє мале число Керестурцох, та и з других бокох, у самим Клубу нашло моци врациц ше до звичайно нормалного живота. Найвецей з нїх закончело и претаргнуте школованє, фамелиї почали жиц як фамелиї.
Цешим ше у тим, нє мала то ствар – потвердзує Юлин, вецей за себе.
ДРАГА ШТВАРТА
– Ловар сом постал анї сам нє знам як. Перше ме покойни майстор Янко Бириня, електричар, просто нагеркал зоз заячу колбасу же бим себе доказал же знам справиц и лєпшу. Тельо-лєм, же заяца требало вибрехац и забиц на полю, зоз ловарами. Покус, и так и я постал ловар, а о тей колбаси можем приповедац днями, ище єст смаку у устох – смакує себе наш апатикар у пензиї.
Зоз добрим знаньом язикох, барз швидко постал и прекладатель и фахови водзач, теди талиянским ловаром. Почало так, цекло роками, преросло до приятельствох, та тераз уж покойни Дюзепе Клеричи зоз Линїна, нє лєм же там, о своїм трошку, одведол цалу класу керестурских штредньошколцох, алє и бул окремне поволани як почесни госц на свадзби сина Тихомира и нєвести Танї. Зоз дзецми пана Клеричия сом и тераз у контакту, таи гоч ловаре вецей нє заходза на лови до валалу.
И ТЕРАЗ УЖ НАЙКРАСША ДРАГА
Дзивка Терезка, одата Семан, предлужела фармацию, закончела и давно уж то роби. Од нєй и жеца Михала ту и унука София, тераз уж велька дзивка. Од сина Тихомира, електроинженєра, и нєвести Танї, маме, супруга и я, тройо унучата. Найстарша, Валентина на єшень почина до ґимназиї у валалє, нєодлуга за штредню школу сцигнє и Ивана, а наймладши, Иґор активни и у Доме култури и у спорту, на вецей бокох.
– Цешиме ше, так и треба, а мнє и супруги тераз остало дзекеди причувац їх обисца, кед одпутую на одпочивок, накармиц домашнї животиньки и щенята и зоз задовольством ище по хто зна хтори раз потвердзиц же драги котри зме сцели, сами и будуєме и одредзуємє их покля ше нє зявя нови. И так доокола – закончує приповедку мр Юлиян Фейди, по дакедишнїм Костйови Солонарови, наволаним з истим назвиском.
ПОРОБЕНЕ ЦО РОКАМИ ЧЕКАЛО
– Ушорени теметов, поставена красна и комплетна ограда на ньго, мури катедралней церки св. отца Миколая, пререзани, влага одклонєта. Потим и обити од малтеру шицки муриска, и церква достала нови, фунционални и сиґурни випатрунок. Купене озвученє, обновени електрични инсталациї и склонєти су зоз иконостасу – потолковал Юлиян Фейди.
ЗОЗ ВЛАДИЧЕСКИМ БЛАГОСЛОВОМ
– Нє дало ми мира похопююци цо шицко мож и треба поробиц, дал сом себе обецунку и задаток уключиц ше до роботи Церковного одбору. Тот Одбор озда и єдини по и од теди робел у предлуженим мандату, зоз владическим благословом, лєм же би шицко плановане и було зробене. И сам, кед тераз опатрим цо поробене, мушим припознац же зме поробели тото цо роками нїкому нє пошло од рук – гварел Юлиян Фейди.
