Прешло уж 45 роки одкеди вишло перше число МАК-у. Одтеди нашо млади мали нагоду на своїм мацеринским язику читац часопис хтори наменєни праве им, дознавац интересантни ствари о младих з других местох, а тиж так и участвовац, односно писац до МАК-у. З богату и рижнородну програму „Дзе(нь) младосц(и)? – Ту є уж 45 роки – МАК!” у Руским културним центре (РКЦ) у Новим Садзе 24. мая означени праве тот значни ювилей.

Програма почала зоз отвераньом вистави 35 числох МАК-у з вецей периодох, од седемдзешатих рокох, та по нєшка. Отворели ю орґанизаторки тей програми Саня Дивлякович, Александра Живкович Бучко и терашня одвичательна редакторка МАК-у Мая Зазуляк. Нащивителє могли видзиц як ше МАК менял през 45 роки, здогаднуц ше на особи хтори були, лєбо су и тераз значни у нашей заєднїци, або и ширше.

Саня Дивлякович, єдна з орґанизаторкох, после програми визначела же є барз задовольна як шицко прешло и же ше им удало направиц забавни, а источашнє и едукативни вечар.

– Вше ше намагаме же бизме програми за младих у РКЦ-у правели на нєзвичайни способ, же би були цалком иншаки од того цо мож видзиц на других програмох и манифестацийох. Цешим ше же зме у публики мали рижни ґенерациї, од стредньошколцох по старших патрачох, цо и и требало буц так, з оглядом на тото же МАК иснує уж 45 роки. Єдине цо бим визначела як нєдобре, то же нам хибело людзох при пририхтованю програми – гварела вона и додала же шицки заинтересовани млади поволани уключиц ше до орґанизациї таких подїйох.

ПУТОВАНЄ ПРЕЗ ЧАС

После отвераня вистави почал перформанс, на хторим модераторка була Александра Живкович Бучко. Як МАК дакеди випатрал и яки є нєшка, описали даєдни його редакторе, хторих МАК потераз мал дзешец. Ирина Гарди Ковачевич, хтора була редакторка часопису од 1974. по 1981. рок, на програми потолковала же були дакус и злєкнути на початку, прето же ше нє мали на кого упатрац.

– Таки средства комуникациї, як цо ви тераз маце, ми нє мали. Од младих зме могли дацо подознавац лєм кед зме ше з нїма стретли. Мали зме младежски орґанизациї, правели зме округли столи як „усни новини” – приповедали зме, шпивали, и то наисце було интересантне. Младих теди интересовало тото цо их интересує и тераз, сцели у МАК-у читац и о ґлумцох, писательох и шпивачох, лєм на други способ – гварела Гарди Ковачевичова.

На програми бешедовал и бувши редактор МАК-у Гавриїл Колєсар, хтори го ушорйовал од 1981. року по 1986. рок.

– Гуторели же по теди МАК бул у експерименталней фази, так же я пришол кед часопис почал напредовац у шицких поглядох. Тото цо ми пременєли то же зме начали нови теми, бо зме писали, наприклад, о наркоманиї, самозабойствох, порно литератури, алкоголизме… а то боляци теми о хторих ше теди нє писало, а о хторих млади жадали писац и читац. Так же, нє думайце же МАК бул лєм за забаву – визначел Колєсар.

 Часопис МАК нє виходзел скоро пейц роки, од юлия 1993. по марец 1998. року. После тей паузи, єден з редакторох бул и Борис Варґа, хтори МАК ушорйовал на два заводи, перше даскельо мешаци у периодзе 2001-2002. року, а вец од 2005, та по конєц 2013. року.

 – У тот час було барз мало змисти за младих и вони були на якишик способ марґинализовани. Руски институциї були барз анахрони и можем повесц же були у даякей файти депресиї. Теди зме похопели же дацо треба пременїц. МАК 2005. року почал буц иншак конципировани, постал мултимедиялни, а з тим зме сцели видавац кнїжки, диски зоз музику, видео знїмки, визуални публикациї,  и то ше нам и поспишело – потолковал Варґа.

После нього, ушорйованє МАК-у превжала терашня редакторка Мая Зазуляк, хтора, поучена од других редакторох, пренашла єден свой способ на хтори будзе водзиц часопис.

– Кед сом пришла на место редактора, сцела сом МАК-у дац идентитет нєшкайшей ґенерациї младих, цо нє подрозумює лєм теми, алє и сам випатрунок. Уведла сом и нових, младших сотруднїкох, 2015. року зме пременєли и його випатрунок, а од прешлого року МАК виходзи частейше. Сотруднїкох мам наисце барз вельо и мушим их шицких похвалїц, аж сом и приємно нєсподзивана кед ше ми млади сами явяю же сцу сотрудзовац з МАК-ом – гварела вона.

 Же би шицки тоти периоди були приблїжени патрачом, после каждей дебати редактора наступели млади хтори читали виривки з МАК-ох, у складзе зоз часом на хтори ше одношели. На початку могло видзиц и чуц „пионира” зоз Титового часу Йована Живковича, „денс” дзивку з осемдзешатих рокох Павлину Шепински, потим Ивана Канюха, „дизелаша” характеристичного за дзеведзешати роки, „панкера” Луку Вуячича, хтори представял дватисячити роки. На концу, Мирослав Малацко представел модерного леґиня нєшкайшого часу, хтори, медзи иншим, пречитал и єден текст з МАК-у Емилиї Чизмар з Коцура.

– О май ґад, чувствовала сом ше як главна гвизда вечара, гоч сом шедзела на жеми. Шицко гладко виведзене, идея ориґинална, мултимедиялна, як и сам МАК. Ридко хто од нєшкайшей младежи роздумовал о тим же яки МАК бул дакеди, а щиро поведзено, анї сом нє знала же тельо роки иснує. Одлични приклад успишного проєкту, же и зоз скромнима ресурсами добра идея може одлично випатрац – гварела Емилия.

ЯК ШЕ ШЕЄ МАК

МАК уж треци рок ма и рубрику „Так и нїяк иншак”, хтору на програми наживо представела праве єй авторка Ана Римар и, медзи иншим, здогадла шицких же би чували свой язик и правилно го хасновали. Тиж так, ґрафични дизайнер МАК-у Златко Емейди през свой кратки видео указал публики „як ше шеє МАК”.

 – Наисце ше ми пачела програма. Нє знала сом же є таки стари. На интересантни способ бул поробени преход през час. Иншак, любим читац МАК и барз сом подзековна же почал виходзиц кажди мешац – виявела нащивителька Тимеа Будински з Керестура.

Треца часц на тим вечаре була резервована за забавни руски шпиванки зоз даєдних музичних албумох, хтори МАК видал прешлих рокох. У позитивней атмосфери наступели Кристина Афич, Жарко Остоїч и Павле Рац, потим керестурска Дзивоцка шпивацка ґрупи, хтору на ґитари провадзел Сашо Палєнкаш, а вец и сам одграл и одшпивал авторски шпиванки. Таниту Ходак, Саню Дивлякович и Мирославу Даждиу у виводзеню соло шпиванкох провадзели музичаре Мирослав Пап, Мирослав Фейди, Дражен Джаїч и Александар Човс, а на концу наступела и ґрупа „Crazy Cousins”. Тоту часц програми  водзели Лидия Костелник и Андрей Орос, а публика шицких музичарох потримовала з гласнима аплаузами.

 Програму „Дзе(нь) младосц(и)? – Ту є уж 45 роки – МАК!” орґанизовал Руски културни центер у сотруднїцтве з МАК-ом, односно, НВУ „Руске слово”, а з потримовку Роботного цела за младеж Националного совиту Руснацох.

Фото: Андреа Новак; Вероника Вуячич