Наслов: Будзенє яри
Автор: Василь Мудри
Видаватель: НВУ “Руске слово” Нови Сад
ISBN:
Цена: 300,00
Ирина ГАРДИ-КОВАЧЕВИЧ
СУБТИЛНИ ПРИПАТРАЧ
Єдно з общих местох ширших розправох о стану у нашей литератури и факт же ше у нєй нє зявюю млади котри би були заинтересовани озбильнєйше ше занїмац зоз писаньом за дзеци. По лоґики, а так нас учи и историйне искуство, и нєшка ше обчекує же би ше просвитни роботнїки, окреме тоти котри викладаю литературу и язик, завжали обогациц и ошвижиц предмет своєй професиї. Медзитим, традиция, випатра, напущена там дзешка седемдзешатих кед ше нашей литератури отворели обецуюци видогляди и кед ше ю почало мерац з вецей критичносци. Старши творителє вистали, або ше нє думали вецей змагац з новоприходзацима, а младши освойовали якиш иншаки простори.
Єден з тих цо бул витирвали свою просвитну професию вецейнїсто окончовац, твориц нови писнї за дзеци, бул и Василь Мудри, учитель котри полни роботни вик учел дзеци обще образованє алє нєпреривно писал и писньочки. И то ше так роками, децениями назберало, та кед уж престал буц активни позберал тото цо написал до кнїжки котра му, ниа, вишла у Видавательним оддзелєню Новинско-видавательней установи „Руске слово” под назву Будзенє яри.
Видавац кнїжку дакому прето же ма 80 роки, добри арґумент, алє видац добру кнїжку ище лєпши. Зоз рукописа котри Василь Мудри понукнул, у хторим було вецей як 80 писнї (можебуц ше инсистовало на символики 80, та зоз тим означиц авторов ювилей?!), точно 83, цо вироятно авторов вибор з ище векшого опусу, дошло ше до конєчней верзиї звборнїка, котри ма намиру представиц го у цалосци, указац тото цо вон робел думаюци же твори литературу. У тим, першобутним, нєкритичним виборе, видно була намира же би то була цо “векша кнїжка”. Кед би так остало, була би направена гришка, бо то, заш лєм, кнїжка за дзеци, котри з правом, обчекую же ше старши постараю же би достали квалитет, а нє квантитет. Прето вихабени писнї котри прерастаю дзецинске видзенє швета и живота, котри, насампредз, задзераю до социялних питаньох, поставяю даяки морални дилеми, та з часци натуралистично, цо значи дзецом нєпримерано, приказую чежки животни ситуациї котри нє педаґоґийно дїйствую на нїжну дзецинску душу. Зоз кнїжки вихабени и писнї у котрих описани якиш, поведзме, уж прежити уровень обрацаня ґу дзецом, писнї за котри би ше нєшка поведло же аж и подценюю дзецински моци розсудзованя и похопйованя, та малюю живот и окруженє дзецка з целовима фарбами, виполнююци го зоз квециками, животиньками, добрима родичами, товаришами, бависочками…
Рукопис скрацени и за тоти писнї котри спод призвичаєного уровня за сучасну дзецинску поезию. Нєшка ше трима же поезия гоч за дзеци, нє муши буц така єдноставна як каждодньова бешеда и зоз цалком превиднима змистами, а окреме зоз такима поуками од хторих нєшкайша литертура за дзеци сцека.
Три тематски круги
Мудри поета котри зоз писнями за дзеци облапя голєм три тематски круги, так як, наконцу, вибор 60 писньох и подзелєни: у першей часци концентровани тоти писнї чийо стихи бешедую о дзецинстве и шицким тим цо ше у нїм стрета, од озбильних по жартовлїви ситуациї котри дзеци найволя пречитац. Други круг творя писнї социялизациї: руша од найширшей фамилиї, а то, вшелїяк класа у школи, та по тоти писнї котри бешедую о найблїзших фамилийних вязох, у котрих дзецко учи перши лекциї о нїжносци, любови, довирию, особних и фамилийних одношеньох, котри як найдрагоцинши памятки однєшу до просторох одрастаня. У трецим тематским кругу поезиї за дзеци Василя Мудрого, поведло би ше и змистово и числово найбогатшим циклусу, облапени писнї у котрих Мудри найориґиналнєйши, бо ше одкрива як местами окреме субтилни припатрач на шицко цо го окружує, од природних зявеньох, по живи существа. Дзекеди то мали лекциї о тим як ше медзисобно тот живи швет повязує зоз чловеком, у тим случаю, у ствари, зоз дзецми.
Правда же ше теми кеди-нєкеди понавяю, наостатку, понавянє то преверени способ успишного ученя, алє поета у тим понавяню пробує похасновац розлични приступи, або голєм намальовац розлични поетски слики зоз розличнима фарбами и ефектами. На таки способ поет преважно поучуюцого змисту представени як, правда же и далєй учитель, алє таки учитель котри указує же ма смисла и за рижни нєочековани нєзвичайносци и порозуменя за дзецински нєсташносци и гришки. Три циклуси оможлївюю же би зборнїк писньох могол нєпотаргано, а заш лєм, зоз оддихованьом на три заводи, читателя лєгко превесц през шицко цо у нїм описане. На таки способ його увага затримана, алє нє и нєпотребно обтерхована.
Як ше кнїжка вола?
Поета предложел наслов зборнїка Єшеньска колїсанка. Рецензент указал на факт же автор зоз тим насловом, у ствари, представя його самого, бо вон як чловек чувствує тоту єшень. Медзитим, понeже у кнїжки найвекша часц писньох котри писани скорей, и оддихую зоз иншаку атмосферу, читаюци змист писньох а и хаснуюци мотиви котри ше часто прецагую у кнїжки, одлучене же би примеранши наслов, окреме же є предвидзени за дзеци, бул: Будзенє яри. Таки наслов тераз у себе ма метафору будзеня чловека у дзецку, односно улогу дзецинства на розвой и рост з дзецка по чловека…
Василь Мудри у рускей литератури останє запаметани як виразни и найвирнєйши социялистични поета, котри вельо писал (и успишно) о социялистичней вибудови, як оцовщини так и нового чловека, до чийого приходу ше верело у тот час, як цо ше верело и до моци заєднїцких напруженьох и труду уложеного до заєднїцкого циля. На тот завод тоти писнї нє уключени до зборнїка, гоч їх далєки одгук мож даґдзе-даґдзе почувствовац, бо вон заш лєм виходзи у другей децениї трецого милениюма, кед ше вельо койцо з прешлосци сцера и понїщує, та би дзецом таки писнї були нєрозумлїви. Нєшка то анахрони писнї котри у свой час одбавели свою функцию и їх вредносци звонка литератури хтору ше дава дзецом на читанє. А кажда кнїжка за дзеци святочносц нашей литератури и так ю треба привитац.
Тераз, кед уж кнїжка готова, на ню ше патри як на окремне дїло, котре ма свой самостойни живот. Нєшка ше на кнїжку патри и як випатра, нє лєм цо у нєй написане, та видаватель муши мерковац же би и у тим бул конкурентни. Тому допомогли лєгки и примерани илустрациї Мариї Ковачевич.