Маме искусних вироучительох хтори достали мандати од нашого владики кир Георгия Джуджара, одвитуюци просториї у центру города и други условия, алє маме мало дзеци и младих, хтори дакеди и нє виберу свою, грекокатолїцку виронауку.
За школярох основней школи у Новим Садзе, хтори виронауку вибрали як виборни предмет, настава почнє у октобру. Як гварела вироучителька Мелания Римар, од першей по осму класу, влонї було 11 дзеци на вирскей настави, а тераз би могло буц и вецей, бо того року пецеро дзеци грекокатолїки уписани до першей класи.
– У септембру родичи у школи знова буду анкетовани и можу свойо дзецко приявиц на грекокатолїцку виронауку, односно дописац же ю сцу, там дзе пише опредзелєнє за римокатолїцку виронауку – наглашела Римарова.
Наставу за шицких школярох ше отримує у учальнї у будинку Парохиї св. Петра и Павла.
ШТРЕДНЬОШКОЛЦИ ЗОЗ ПАНОЦОМ МР ДАРКОМ РАЦОМ
У шлїдуюцим мешацу будзе виронаука и за штреднї школи у Новим Садзе. У шицких штреднїх школох кажде ма право вияшнїц ше за грекокатолїцку виронауку, хтору ше отримує порядно у Новим Садзе, а водзи ю о. мр Дарко Рац, протоєрей ставрофор, парох у Бачинцох.
Прешлих рокох виронауку ше отримовало порядно, у церковней сали раз до тижня. Влонї була стреду вечар, а того року по догварки за одредзени дзень, можебуц то будзе ознова стреда.
– Модлїме родичох и штредньошколцох же би пестовали свою традицию и свидомосц и уписали ше на грекокатолїцку виронауку, односно вияшнєли ше за ню у своєй школи – гварел о. мр Дарко Рац. – У школи потим явя мнє, лєбо я пойдзем до одредзеней школи на пораду з директором, односно компетентну особу. Школяре треба же би написали же сцу грекокатолїцку виронауку, лєбо же би то явели директорови школи, класному старшинови, односно предпоставеному.
Виронаука почнє од септембра, по догварки и потим як ше покончи зоз документацию и административну процедуру. Рахуєме и апелуєме на школярох хтори були прешлих рокох на виронаучней настави, же би и длєй приходзели. Апелуєме и на нових школярох же би ше уписали и пришли – наглашел о. Дарко.
Прешлого року було коло 17 школярох на тей виронауки, зоз осем новосадских школох. Теми сиґурно буду интересантни младим, як и прешлих рокох, з оглядом на тото же наставу мож присподобиц ґу интересованьом и сучасносци.
– На настави, вєдно зоз школярами, маме теми хтори напредок порихтани, алє и гевти хтори актуални и интересантни, односно доґматични и катехитични. Дакеди патриме и пригодни филм, коментаруєме и чераме искуства и упечатки – потолковал о. Дарко Рац.
ВИРОУЧИТЕЛЄ ДОСТАЛИ МАНДАТИ ОД ВЛАДИКИ
По словох новосадского пароха о. Юлияна Раца, при вибераню виронауки у школи, у анкетним лїстку, ми грекокатолїки практично у рамикох римокатолїцкей виронауки, алє би то требало и писмено визначиц, поведзме под „а” и „б”, алє уж як є, так є.
– Вироучителє у Новим Садзе и далєй тоти хтори були и у предходним периодзе, бо достали мандати од нашото владики кир Георгия Джуджара, а то о. Дарко Рац, ш. Винкентия Фурдь и Мелания Римар – гварел о. Юлиян. – Я их потримуєм и апелуєм же би нашо вирни учели нашу виронауку, цо сом и пред тим гварел и кеди ґод можем надпоминам людзом. Треба пестовац свойо.
Кед же ш. Винкентия, хтора учи дзеци висших класох, можебуц нє будзе ту, я ше уключим. У каждим случаю, будзем координовац и помагац у шицких питаньох и вшадзи дзе треба, же би школяре приходзели, дружели ше и учели.
На концу, можем повесц же маме мало дзеци, а хтори, розуми ше, вязани за родичох, хтори их провадза на наставу и то обовязка, алє и одвичательносц же би ше вихасновало дати можлївосци – потолковал о. Юлиян.
Виронаука за дзеци внєдзелю, пред вечаршу Службу Божу, а за одроснутих, хтору тримал и трима парох о. Юлиян Рац од септембра, внєдзелю после вечаршей Служби.
ВЕЛЬО ВИБОРУ МОЖЕ ЗНАЧИЦ МЕНЄЙ ЗАДОВОЛЬСТВА
Школяре и родичи можу виберац медзи виронауку и гражданским воспитаньом, а вец и медзи рижнима вирскима заєднїцами. Дахто нєупуцени ше аж може и опитац – хторому Богу (богу) ше треба модлїц, кед же треба.
Психолоґове виглєдовали процес вибераня и одлучованя медзи вецей можлївосцами, опциями, и достало ше поучни и интересантни резултати. Же би ше вибрало праву опцию, муши ше правилно розпатриц кажду з нїх, розуми ше, кед же єст часу и способносци. Хаснує ше процеси резонованя, ризикованя, геуристики (интуїтивного потрафяня), ришованя проблема и други. Одлуки ше приноши на основи характеристикох нашей особи у цалосци, жаданьох, искуствох и социялней околїни.
Интересантне же векши вибор може значиц менєй вибераня – по количестве и по меншим задовольству у вибераню и з вибраним. Вельо вибору уноши нєсиґурносц (на подручу волї, мотивациї), жаль пре препущени нагоди (обласц чувствох), и то коґнитивно, спознаюцо обтерховююце, бо звекшує нєодредзеносц. Значи, вецей вибору залапює цалу особу и може спричинїц менєй щесца, анксиозносц (обаванє, напартосц, забриґованосц) и депресивносц.
МОЖЛЇВА ДОБИТНА КОМБИНАЦИЯ
Кед ше з помоцу Церкви малочислени грекокатолїки на тих просторох виками отримали, кед мали велїх вредних представнїкох у своєй заєднїци и ширше, роботни и розвойни менталитет и етос, зоз хторим можу пойсц и до розвитого швета з високима вимогами и там ше уклопиц, вец вредзи шлїдзиц свою традицию и вибрац грекокатолїцку виронауку.
