У нєшкайшим швеце дзеци и млади маю вельки проблем при вибору занїманя, бо барз вельке понуканє занїманьох и барз швидки пременки провадза швет роботи, а окреме розвой технїки и технолоґиї подшвидшано меня лепезу занїманьох. Дзеци и млади ше образую нєшка за швет роботи и занїманьох у будучносци.
Школа ма єден од примарних задаткох помогнуц, унапрямиц и потримац школярох у обласци вибору школи и будуцого занїманя, гвари педаґоґ Любица Няради, котра роками роби зоз малима и велькима матурантами у Основней и штреднєй школи „Петро Кузмяк” у Руским Керестуре. Тота часц роботи ше одвива под час цалого основношколского образованя, а окреме интензивно у закончуюцих класох. То професийна ориєнтация и кариєрне водзенє. Циль професийней ориєнтациї и кариєрного водзеня то помоц школяром през рижни интервюи, тести, анкети, индивидуални совитованя же би дошли до обдуманого и квалитетного вибору будуцей школи и будуцого занїманя.
Професийна ориєнтация и кариєрне водзенє ше реализую:
ДЗЕ – у школи, онлайн, нащиви школом, нащиви орґанизацийом и подприємством;
КЕДИ – у цеку школованя, а окреме у закончуюцих класох;
ХТО – педаґоґ, психолоґ, класни старшина, тим за професийну ориєнтацию и кариєрне водзенє, родичи;
ЧОМ – пре лєгчейши вибор будуцого школованя и вибору будуцого занїманя;
РЕЗУЛТАТ – квалитетни и обдумани вибор будуцей школи и занїманя.
Педаґоґийна служба у школох ма на розполаганю рижни технїки, тести и инструменти за випитованє и розгварки зоз школярами. Тест интересованьох єден зоз тих котри ше применює у школох. Його резултати указую поля интересованя школяра и зоз тим ше зужує вибор школох и вибор будуцого занїманя. Тест интересованьох лєм єден од технїкох котри ше хасную у професийней ориєнтациї и кариєрним водзеню.
– Педаґоґ и психолоґ зоз свою роботу можу дац доприношенє квалитетному и адекватному вибору будуцей школи и будуцого занїманя зоз помоцу анализи способносцох и потенциялох дзецка, його интересованьох, оценох и прихильносци ґу одредзеней ґрупи предметох. Фахова служба школи у сотруднїцтве зоз класним старшином, тимом за професийну ориєнтацию и кариєрне водзенє орґанизує нащиви одредзеним занїманьом, подприємством и орґанизацийом дзе ше школяре можу упознац зоз жаданима занїманями. То реални стретнуца и упознаванє процеса роботи и задаткох одредзених занїманьох. Вони барз значни за тестиранє вибору занїманя – чи школяр тото цо видзел и тото цо думал о занїманю реалне, жадане, чи нє. Тиж так важни и реални стретнуца або нащиви до вибраней школи и провадзенє наставних планох и програмох за оспособйованє за одредзене занїманє, або сама розгварка зоз школярами котри уж ходза до вибраней школи и можу пренєсц свойо упечатки о школованю – дознаваме од Нярадийовей.
– Родичи часто уплївую на вибор школи и факултета а, нажаль, дакеди то и пре материялни и финансийни видатки, цо би ше нє требало случовац. Родичи найбаржей познаю свойо дзецко, його способносци, интересованя, таланти, схопносци, та би у тим напряме требали унапрямовац свойо дзеци спрам одредзеней школи и занїманя. Дзеци и млади ше часто спатраю на родичох и анализую їх професйни анґажованя, та то тиж єдна од одреднїцох вибору будуцого занїманя або у позитивним, або у неґативним смислу – гвари Любица.
Система образованя у нашей жеми НЄ усоглашена зоз потребами тарґовища, а ище менєй будзе усоглашена зоз будуцима потребами котри приноша пременки у швеце роботи. Концепт цаложивотного ученя вше баржей достава на значеню зоз швидкима пременками дружтва, швета роботи, технїки и технолоґиї.
– Мушим наглашиц же погришиц у вибору школи и школованя за одредзене занїманє нє проблем у периодзе дозреваня и формованя як особи. Страцени єден рок у образованю нє поцагує озбильни пошлїдки. Проблем настава кед особа роби дацо дзе ше нє пренашла 35-40 роки, кед роби цошка цо нє люби – то вец премахнути живот. Ришенє за таку ситуацию то дошколовйованє, преквалификация, або закончованє образованя попри роботи – совитує Нярадийова.
ТРИ ОСНОВНИ ЦИЛЇ
През реализацию активносцох професийней ориєнтациї и кариєрного водзеня треба реализовац три основни цилї
- Же би школяр упознал себе – свойо способносци, интересованя, таланти, свойо особни моцни и слаби боки. Интроспекция – анализа самого себе и своїх потенциялох, намаганьох, можлївосцох, мотивациї и других интересованьох важних за вибор занїманя.
- Же би школяр упознал образовни можлївосци – понуканя школох на штреднїм ступню и їх образовних профилох, або после штреднєй школи понуканє напрямох на факултетох и вибрал предлужиц ше школовац у жаданей школи.
- Же би школяр упознал швет роботи и занїманьох и направел одвитуюци вибор.
РОЗДУМАЙМЕ О ТИМ!
Найчастейши гришки у виборе будуцей школи або будуцого занїманя
- Упишем ше до школи котру ми вибрали родичи – родичи себе вибрали занїманє, тераз шор на це же биш вибрал свойо – то треба же би бул твой вибор и твоя самостойна одлука.
- Упишем ше до школи там дзе ше уписую мойо товарише – дружтво будзеш мац и у вибраней школи по власней одлуки, а и друженє зоз старим дружтвом зоз основней школи ше нє претаргує.
- Упишем ше до найблїзшей школи – то нє треба же би бул пресудни фактор у вибору школи.
- Упишем ше до популарней школи – то тиж погришни фактор за вибор школи, популарносц дочасова.
- Упишем ше гоч дзе, бо мам слаби успих – и слабши успих дава можлївосц вибору и треба го вихасновац.
- Одлучел/а сом, нє роздумуєм вецей о других школох – треба роздумац и о резервних вариянтох – кажди чловек може буц успишни у вецей занїманьох.
ОСНОВНА ШКОЛА „БРАТСТВО ЄДИНСТВО” У КОЦУРЕ
Педаґоґ Основней школи „Братство єдинство” у Коцуре, Єлена Баяґич Тот, гвари же ше зоз школярами тей школи нє роби класични тести професийней ориєнтациї, алє школяре виполню тести з питанями и на основи того дзешка сами видза цо их интересує.
– Робели зме з нїма и упознаванє зоз школами у нашим округу, а тиж зме им порихтали и презентациї на тему гришкох при уписованю до стреднєй школи, на цо треба же би обрацели увагу, а на цо нє, як нє треба же би ше водзели за своїма пайташами, як анї нє треба же би провадзели жаданя своїх родичох, алє же би водзели рахунку о своїх интересованьох и прихильносцох, насампредз. Тото цо нам предстої у наиходзацим периодзе то упознаванє зоз одредзенима занїманями хтори тераз актуални, и ту тераз пробуєме виорґанизовац же бизме отримали онлайн схадзки зоз тима котри робя як кухаре, програмере, медицински шестри, психолоґи – занїманя за хтори дзеци указую интересованя, же би ше школяре могли информовац, опитац ше цо их интересує, же би нє мали двоєня. Кед же ше укаже при дзецох интересованє за ище даяке занїманє, будземе ше намагац и за тото отримац даяку презентацию. Тиж, контактовали зме и Инфостуд, маме добре сотруднїцтво и зоз нїма, и од нїх зме достали лїстину найглєданших занїманьох з боку роботодавцох, як и лїстину найприсутнєйших занїманьох на тарґовищу за котрима и нєт велькей потреби – визначела педаґоґ Єлена Баяґич Тот.
Ол. Русковски
ОСНОВНА ШКОЛА „ЙОВАН ЙОВАНОВИЧ ЗМАЙ” У ДЮРДЬОВЕ
Програма професийней ориєнтациї, окрем тестираня интересованьох, уключує и рижни роботнї, а за школярох дюрдьовскей школи ше орґанизує и одход на Саям образованя, як и стретнуца зоз фаховцами зоз рижних обласцох хтори представяю свойо занїманя школяром. Заняти у Основней школи ,,Йован Йованович Змай” у Дюрдьове тиж ше нєпреривно усовершую у тей обласци.
– Зоз школярами седмей и осмей класи робиме професийну ориєнтацию, а школярох у осмей класи тестира и психолоґ. Нашо школяре окреме любя тестиранє професийних интересованьох з боку психолоґа и индивидуалне совитованє на основи резултатох тесту на хторим дознаваю хтори то обласци и можлїви школи хтори им найвецей одвитую. На розгварку, з тей нагоди, вше можу присц и родичи, хтори вшелїяк, зоз своїм дзецком, приноша конєчни суд о тим хтори ше школи найду на лїстини жаданьох. Дзивчата углавном найвецей интересованя указую за обласци зоз медицини, администрациї и кулинарства, а хлапци вельке интересованє указую за транспортну школу, автомеханїчара, воєну школу, а того року постої барз вельке интересованє за полицийску школу. Надпомла бим и то же ше школяре часто нєсподзиваю кед резултати теста укажу же маю вельки интересованя за школованє и роботу у рамикох польопривреди, алє су часто о тим нєсвидоми – гварела Соня Шанта, психолоґ у дюрдьовскей Школи.
Л. Вереш