Наша руска култура єй вше була блїзка, любела шпивац, танцовац, розчитованки по руски, хтори и на других преношела. Нє було теди психолоґох хтори би єй родичом гварели же хтора би професия була за їх дзивче найлєпша, дзе указує найвекши талант и найвекшу зацикавеносц. При дзепоєдних як цо Наталия Гнатко, то нє було потребне, одмалючка знала же би найволєла буц учителька.
Наталия Гнатко, народзена Дудаш, родом з Петровцох, росла у рускей фамелиї коло старшого брата Томислава и младшого Дюрика.
– Шицки ме волали Наталка Семанова, а одкеди сом одата, Гнаткова. Док сом жила при моїх, шицко ше робело так як цо то робели Руснаци, додня ше ставало, здравкало, робело по обисцох. У моїх вчасних рокох я анї нє знала же окрем того нашого руского язика, ище даєден єст…
Оца Мирослава у Петровцох баржей познали як Мирча Семанового, а мац Ганча, Оросова, Лацканьова з Миклошевцох, нажаль уж покойна. Вельо того ми зохабела, та нєшка жиє презо мнє.
Обидва фамелиї були вельки, родзина ше скорей частейше сходзела, окреме док були живи дїдове и баби. Так и я каждого року през лєтни розпуст ходзела до баби и дїда до Миклошевцох, а там була и нина Юлка, мацерова шестра, хтора мала тройо дзеци з хторима сом ше бавела, окреме з двойнятами Невенку и Оленку, хтори ми по рокох були блїзши як найстарша Агнетка.
Дзецинство ми насправди було красне. Родичи любели шпивац. Оцец грал по свадзбох, а мац часто була свашка. Свашки приходзели до нас учиц шпивац, а я ше вше дзешка коло нїх круцела, та сом ище малючка знала шицки свадзебни шпиванки напамят. Най так повем, цале дзецинство, а познєйше и цали мой живот були преткани зоз писню. Гоч сом була весела, а гоч смутна, писнї ми якош були поцешенє – гвари вона и предлужує о тим як барз любела вишивац.
– Дзекеди сом нє могла дочекац рано же бизме з мацеру вишивали. Вишиванє по нїткох ми було як даяка маґия, кед з власнима руками стваряце цошка прекрасне, мустру яку хтошка дзешка задумал, а я ю преношим на платно. Любела сом вишивац по наших руских мотивох, з єдним словом, шицко цо ше могло од родичох дома научиц, познєйше сом пренєсла до свойого будуцого живота.
Школски днї
Наталия перши штири роки основней школи ходзела до Подручней школи до Петровцох, а потим до Вуковару.
– Паметам тоти перши штири роки як найкрасши у моїм школованю. Класну наставу ми преподавала учителька Мелана Джуджар, у класи нас було двацецеро, скоро шицки Руснаци. А теди ше ходзело и на мацерински язик. Було то факултативне ученє руского язика дзе ми у першей класи учителька була Вира Гудакова, а вец аж по осму, учителька Мелания Планчакова, панїматка. На руски язик ше ходзело пейц годзини тижньово, и нєшка так, алє теди нїхто анї нє роздумовал чи пойдзе чи нє пойдзе на годзини, то ше подрозумйовало – гвари Наталия.
Уж у другей класи Гнаткова ше уписала до КУД ,,Яким Гарди”, а истого року и шпивала на ,,Червеним пупчу”. Кед почала ходзиц до седмей класи, тедишнї предсидатель КУД ,,Яким Гарди”, Петро Киш, ю поволал же би учела крочаї за танци дзивчатох хтори танцовали у подрoстку. Хлапцох учел Владо Сопка. Дзечнє прилапела, бо за єй млади роки то теди була велька чесц.
По законченей основней школи, предлужела ходзиц до стреднєй школи общого напряму. Потим ше требало унапрямиц. Одлучела же будзе учителька руского язика, а нагода ше указала у Руским Керестуре.
Уписала ше до видвоєного оддзелєня Педаґоґийней академиї ,,Жарко Зренянин” у Зомборе и закончела ю. Кед достала першу роботу, єй дзецински сон бул цалком виполнєти – постала учителька руского язикa, мацеринску бешеду предлужела преношиц на младих, а тото и нєшка роби.
У Петровцох на свойо млади роки Наталия ше упознала зоз леґиньом. Побрали ше и жили у Петровцох, а фамелию ше помали преширело, перше з Илону, а пошвидко и з Леоном. Гоч друге дзецко було ище мале, почала робиц у трох школох у Вуковаре, 5 годзини тижньово преподавала руски мацерински язик.
Вибеженски часи
– Кед була война, 1991. року, нє були зме дома аж по 1998. рок. Як вибеженци зме жили у Подґаричу, Ґарешници, Новей Ґрадишки, алє зме цала були фамелия вєдно. Медзи собу, з дзецми зме бешедовали лєм по руски.
– Паметам же сом раз волала сина на вечеру, ище док зме були у Подґаричу. Дзеци ше бавели на пажици, та я мойо дзецко надумала поволац по горватски, же би нє бул иншаки од других. Скричала сом: ,,Гайде Леоне, вечера”. А вон пришол ґу мнє нагнївани, бо ше повадзел з пайташом хтори му гуторел же мацери волаю на вечеру, а вон твердзел же його мац нє волала, бо його мац кед вола, вше гутори ,,гибай” и нїяк иншак.
– Теди сом видзела – гвари Наталка – же мойо дзеци препознаваю свою мацер и свойого оца по рускей бешеди, же то наш идентитет и же ше того маме тримац. Од теди, цали свой живот, зоз своїма дзецми приповедам лєм по руски, а так и з унучатми.
У вибеженстве ше 1995. року у Гнаткових народзели двойнята – Ивона и Мирон.
– Було то у шпиталю у Бєловару, хтори ше волал по патронажней шестри Емилиї Голик. Такой сом подумала же то муши буц даяка наша Рускиня и було ми мило же ше там народзели нашо дзеци.
Врацанє до Вуковару, Петровцох
– Кед була мирна интеґрация, 1998. року, мой директор школи Мадярош ме поволал, бо им требало учительку у Петровцох. Супруг уж робел у Вуковаре, а двойо старши дзеци уж тиж ходзели до школи. Ми мали квартель у Вуковаре, а у Петровцох жили мойо родичи и супругова мац, та места було за шицких. Пришли зме до баби Лели, супруговей мацери и там зме почали нови живот, односно предлужели там дзе зме давно станули. Найстарша дзивка Илона теди почала ходзиц до пиятей, а Леон до штвартей класи. Двойнята були мали, без школских обовязкох.
Учителька Наталка перше робела як наставнїца класней настави, а вец єй було понукнуте преподавац руски язик.
– Прилапела сом, бо ми тото було блїжей при шерцу, а знала сом же нє маме вельо школовани учительки за наш мацерински язик.
Почала сом преподавац школяром од 1. по 8. класу у Петровцох и у Миклошевцох и так сом робела три роки – приповеда Наталия.
Року 2002. понукнути були три модели по хторих мож було учиц наш язик. Модел А, дзе було шицко на язику меншини, модел Б дзе настава була двоязична, и модел Ц дзе ше учело язик и културу меншини. Родичи вєдно з учительку одлучели же то будзе модел Ц, бо так було и пред войну.
То значело – 5 годзини тижньово, 3 годзини ше будзе учиц руски язик, єдну годзину историю и ґеоґрафию, а годзину културни скарб.
То добра система, бо дзеци науча нє лєм читац и писац по руски, алє и одкаль пришли їх предки, як дакеди жили, науча и шпивац и танцовац и о наших обичайох – предлужує учителька.
Кед тот модел зажил, указало ше же нєт досц кадру. Щесце було же за професорку руского язика праве закончовала Мария Хома з Миклошевцох, хтора превжала руски язик и литературу, а Наталия Гнатко преподавала историю, ґеоґрафию и културни скарб.
– Тото же пришла ми барз олєгчало роботу, бо було три ґрупи у нїзших и три у висших класох и було то праве за два учительки. О єден час, кед ше Мария Хома одала и одселєла з Горватскей, роботу учительки достала Илона Грецешин, моя найстарша дзивка – з пиху родителя гутори Наталия Гнатко.
(Предлужи ше)