Каждого 5. юния ше можеме здогаднуц же чом природа драгоцина и чом наша улога важна у тим же би ше ю зачувало. Медзинародни дзень защити животного штредку то нє лєм нагода подзвигнуц свидомосц при людзох, алє и поволанка на конкретну акцию – у власним доме, за роботним столом або у заєдїци. Тот дзень то и здогаднїк же кажде древо хторе ше засадзи, кажди пластични мещок хтори ше нє вежнє, або кажда капка води хтору ше ушпорує, значни
Кед ше даяки пластични предмет руци, вон нєстанє зоз нашого видогляду, алє нє и зоз нашей планети. Швет ше того року зєдинєл под мотом „Победзме заґадзенє з пластику” (#BeatPlasticPollution), у борби процив найзаступеншей файти заґадзеня. Пластични одпад огромни ґлобални проблем. Преценює ше же од 9,2 милиярди тонох випродукованєй пластики аж седем милиярди закончи як одпад, а кажди рок коло 11 милиони тони пластики закончи у води и розложи ше на микропластику, хтора загрожує природу, и здравє людзох и животиньох.
У тогомешачним додатку Дома и фамелиї дознаце вецей о теми хтора ше дотика шицких нас, а то зачуванє природи и зменшанє заґадзеня. Побешедовали зме зоз директором Здруженя „За чистейшу општину Жабель”, Неманьом Иветичовим, о активносцох хтори ше запровадзує на локалним уровню, и о тим цо кажде з нас може поробиц же бизме жили у здравшим и чистейшим околїску. Преношиме вам и практични совити як можеце менєй хасновац пластику у каждодньовим живоце, бо вельки пременки починаю зоз малима крочаями.
Чистейша општина почина од нас
Як предавали ПЕТ, так правели нови контейнери, поставяли их на угли и рекламовали ше. Нєшка здруженє, окрем у Жаблю, ма контейнери и у Ґосподїнцох и у Дюрдьове.
Споза цалей приповедки стої директор здруженя, Неманя Иветич, хтори визначує же пременки починаю з малима крочаями, алє же найважнєйше почац. У нашей розгварки нам Иветичов гварел як шицко почало, хтори то виволаня на терену зоз хторима ше стретаю, алє и чом значне же би локална заєднїца препознала значносц таких инициятивох.
Перше було трицец пейц контейнери
Єдна идея, даскельо контейнери и вельо добрей дзеки – тельо требало же би ше у општини Жабель направело перши крочаї ґу систематскому зазберованю пластичней амбалажи. Здруженє „За чистейшу општину Жабель” пред даскельома роками порушало акцию поставяня контейнерох за ПЕТ одпад, зоз цильом же би ше подзвигло свидомосц при гражданох о значносци роздвойованя одпаду и защити животного штредку. На вецей местох у Жаблю, Ґосподїнцох и Дюрдьове єст контейнери жовтей фарби, котри наменєни виключно за пластику.
– Роками сом робел як вожач камиона у Явним комуналним подприємстве „Чистота” Жабель и теди сом обачел же велька часц гражданох у нашей општини, можебуц, аж и коло дзеведзешат одсто, пиє воду зоз фляши. У нашей општини ше комунални одпад нє одвожи кажди тидзень, алє на кажди два, та зме мали проблем же ше камион барз швидко наполнєло, а велька часц одпаду бул праве ПЕТ – започина Иветичов нашу розгварку и предлужує далєй:
– 2018. року сом першираз купел трицец пейц половни контейнери од городу Нови Сад, хтори сом преправел, офарбел, обновел и поставел их перше у Жаблю, та так почала наша приповедка – гварел Неманя.
На початку здруженє робело у сотруднїцтве зоз комуналним подприємством, бо цала идея о снованю того здруженя настала праве там. Седмеро заняти були перши члени и, як нам гварел наш собешеднїк, у початку нє були упознати анї зоз ценами, анї зоз фирмами хторим би ПЕТ одпад могло предац, алє вєдно робели и розвивали ше. Як предавали ПЕТ, так правели нови контейнери, поставяли их на угли и рекламовали ше. Нєшка здруженє, окрем у Жаблю, ма контейнери у Ґосподїнцох и у Дюрдьове.
– У Жаблю зме перше мали трицец пейц контейнери, а на концу их було шейдзешат. Два роки познєйше, односно 2020. року, зме перши контейнери поставели до Ґосподїнцох, перше трицец шейсц, а потим зме положели ище штири, та их нєшка єст штерацец у тим валалє. Контейнери маме ище у Дюрдьове. Там зме их поставели пред трома роками, а за нїх нам динари донирала општина, та зме купели материял, направели нови контейнери и поставели их у векшей часци валала – приповеда наш собешеднїк и толкує же у Дюрдьове положа ище контейнери, бо остало покриц ище два часци валала, а то будзе у тим року.
Маю контейнери и за папер и за скло
Окрем же зазберую ПЕТ амбалажу, Здруженє „За чистейшу општину Жабель” активно зазберує стари папер и скло. Тоту файту одпаду ше нє зазберує од поєдинєчних ґаздовствох, алє виключно у сотруднїцтве зоз апатиками, предавальнями и погосцительнима обєктами, хтори водза роботу у рамикох општини. Шицки вони маю на розполаганю контейнери здруженя, до хторого одкладаю шицок амбалажни одпад. По догварки, полни контейнери ше одвожи до порти здруженя, дзе заняти сортирую одпад по файти и пририхтую го за дальши процес.
– Найлєпше указую цифри же кельо одпаду ше уда позберац нашому здруженю. Лєм ПЕТ амбалажи рочнє позбераме медзи двацец пейц и трицец тони. През лєто, кед ше фляши баржей хаснує, позбераме коло два и пол тони пластики, а вжиме тото число кущичко менше. Цо ше дотика скла, мешачно ше позбера медзи штири и пейц тони, а паперу аж шейсц до седем тони – гварел нам Иветичов.
Гоч идея о рециклованю звучи єдноставно, у пракси ю нє вше лєгко витвориц. Як визначує директор здруженя, робота на терену приноши и рижни виволаня, як цо то нєприкладне одкладанє одпаду, очкодовани и украднути контейнери, и нєдостаткок едукациї гражданох.
– Накадзи людзе чую же то контейнери за пластику, вони до нїх руцаю шицко цо зоз пластики, а цо ми нє рециклуєме, як цо то, наприклад, часци з билей технїки. Ми вец ознова мушиме препатриц тото цо єст у контейнеру, видвоїц тото цо ше нє рециклує, однєсц на депонию, а то вимага вельо часу – потолковал директор.
Здруженє вельку увагу пошвецує тому же би ше едуковало людзох, та орґанизує роботнї у школох, бешедує зоз дзецми, дистрибуує флаєри и обявює хасновити информациї на дружтвених мрежох.
– Основни циль здруженя то зачувац животни штредок през сепарацию одпаду хтори после зазберованя мож рецикловац, и подзвигнуц свидомосц о рециклованю и правилним управяню зоз одпадом зоз ґаздовствох. Гоч драга ґу чистейшому окруженю длугока, кед будзе свидоми, дисциплиновани и кед будзе мац добру дзеку, кажди поєдинєц може тому допринєсц. Кед одкладаме пластику, папер и скло до предвидзених контейнерох, ми нє лєм же чуваме природу, алє так и потримуєме людзох хтори ше намагаю же би нам општина була лєпше место за живот. Чистейша општина нє почина од дакого другого, алє од нас самих – закончує Иветичов нашу розгварку.
Цо ми можеме поробиц? Пейц мали крочаї до живота без пластики
Мото тогорочного Медзинародного дня защити животного штредку, #BeatPlasticPollution, нас шицких поволує превжац одвичательносц и почац меняц свойо звикнуца. То нє значи же мушиме такой вируциц шицку пластику зоз свойого живота, алє же можеме направиц мали, алє значни крочаї
Пластика нам поєдноставела живот, алє го источашнє и загрожела. Вона туня, доступна и вична, и то предносц, алє проблем у тим же ше пластични одпад розклада стотки роки. Кажди дзень ше руца фляши, мещки, цивочки и амбалажи, а векшина того одпаду закончи у природи, рикох, морйох и на концу у нас самих, през єдзенє и воду хтори уношиме.
Мото тогорочного Медзинародного дня защити животного штредку, #BeatPlasticPollution, нас шицких поволує превжац одвичательносц и почац меняц свойо звикнуца. То нє значи же мушиме такой вируциц шицку пластику зоз свойого живота, алє же можеме направиц мали, алє значни крочаї.
У шлїдуюцих шорикох вас совитуєме як можеце менєй хасновац пластику и дац свойо доприношенє здравшей природи:
1. Ношце свой мещок
Пластични мещки єден з найчастейших одпадох у природи. Просеково ше их хаснує даскельо минути, а розкладаю ше и до 500 роки. Место же би ше кажди раз вжало нови, добре би було набавиц мещок, лєбо торбичку зоз платна хтору мож ношиц у торби, лєбо авту. Практична є, длугорочна и вельо красша од обичней пластики.
2. Своя фляшочка, свой вибор
Велї купую воду зоз фляши, алє то и вельке жридло одпаду. Кед ше вецей раз хаснує исти фляшочки, гоч су зоз металу, скла, лєбо зоз пластики хтора безпечна за хаснованє, зменшує ше число руцених фляшочкох и шпорує пенєж. Попри тим, мож вибрац и дизайн хтори ше вам найбаржей пачи.
3. Без цивочкох и пластичного прибору
Цивочки, видлїчки, ложки и ножи з пластики ше ридко кеди хаснує вецей раз. Кед наручуєце єдзенє, надпомнїце же нє сцеце пластични прибор. Кед идзеце на вилєти, лєбо путованя, можеце зоз собу вше вжац прибор хтори вецей раз мож хасновац. То мали крочай, алє значни кед го направи достаточне число людзох.
4. Купуй мудрейше – менши амбалажи, вецей одвичательносци
Кельо раз сце купели продукт хтори бул закруцени до вецей пасмох пластики? Пробуйце куповац єдзенє и продукти без звишка амбалажи.
5. Рециклованє
Кед ше уж пластику муши хасновац, добре би було цо менєй ю руцац доокола. Роздвойованє одпаду дома, рециклованє и пренаходзенє новей наменки за стари предмети – шицко то доприноши зменшаню количества одпаду на депонийох.