Як и каждого року, концом децембра, вочи Крачуна и Нового року панує окремна шветочна атмосфера, з вельо емоциями, позитивней енерґиї и возбудзеня. Зводзи ше рахунки и троши пенєжи, а психолоґове гваря же то период кед фамелия треба же би була вєдно. Шветочна атмосфера дзвига розположенє и младим и старим.
У фамелийох у хторих добри одношеня, фамелийни збераня маю и едукативне и терапийне значенє. Едукативне, бо дзеци уча як ше формує фамелийне заєднїцтво, та ше так буду справовац док буду мац свою фамелию, а терапийне, бо ше моцнї чувство припадносци и дзеци поставаю свидоми же ше су у фамелиї безпечни и же им фамелия поможе у ришованю проблемох.
ВАЖНЕ КРАШНЄ КОМУНИКОВАЦ
Швета то нагода за векше указованє емоцийох и креативносци у фамелийних одношеньох, а вельо препровадзеного часу вєдно може виволац нєскладаня и звади, цо потвердзую и искуства малженских и фамелийних психотерапеутох, хтори после шветох и рочних одпочивкох маю найвецей роботи.
Мастер психолоґиї, Ирина Шанта, хтора роби як психолоґ у Центру за социялну роботу општини Кула, гвари же кажде праве през швета, кед ма вецей шлєбодного часу, баржей анализує свой живот.
Ирина Шанта
– Швета, рочнїци и родзени днї маю улогу врациц людзох до „тераз и ту”. Думам же фантастична ствар при людзох то потреба, на символични способ, унапрямиц думки ґу темом о хторих нє маме звикнуце роздумовац кажди дзень, як цо то як ше чувствуєм у тим периодзе живота, хтори мам жаданя и цилї и цо зоз нїма робим, зоз чим ше цешим, хтори и яки людзе коло мнє, чи жадам меняц дацо, хтори ми приоритети, хтори социялни маски ми пасираю, а од хторих сом вистата/и итд. За Нови рок одлична нагода обрациц ше ґу себе и своїм потребом. Вироятно би було добре занїмац ше зоз тоту тему през цали рок, алє днї лєца, вистати зме и нє маме досц часу – гутори Ирина Шанта.
Фамелийни и малженски кризи ше знаю интензивовац за швета и под час рочних одпочивкох, окреме кед фамелия або пара маю турбулентни або нєзадоволююци одношеня, та чи мож тоти днї вихасновац як нагоду за злєпшанє одношеньох у фамелиї.
– Инспиративни способ похопйованя живота то кед знаме же тото дзе сом нєшка, то у векшини случайох пошлїдок моїх одлукох од вчера. Турбулентни або нєзадоволююци одношеня вше маю свою историю. О нєзадовольстве важне бешедовац теди кед ше то почувствує, нє одкладац, прето же у процивним воно часто нарошнє и нє сцекнє само од себе. Або указац. Сцеканє од конфликту найсиґурнєйша драга ґу звади. За швета фамелиї можу почувствовац кризу прето же ше намагаю справовац „нормално як и шицки други”, а вельо положене под тепих и барз су далєко од своїх потребох. У таких фамелийох би було идеалне кус ше „побавиц” та, наприклад, направиц новорочну одлуку же од 1. януара повем и/або укажем свойо нєзадовольство, та гоч дакого заболї, а повем и/або укажем свойо потреби и жаданя. Тиж, и вислухам, алє насправди вислухам особу хтора мнє жада повесц дацо о своїх потребох и чувствох. Думам же то єден цикави експеримент хтори може принєсц вельки пременки у одношеньох зоз другима, алє и зоз собу. Мож себе подаровац даяки миниятурни дарунок хтори будзе вше з нами (наруквицу, персцень, декоративни деталь) и хтори нас будзе здогадовац на новорочну одлуку – гутори Ирина Шанта.
НА КВАЛИТЕТ ЖИВОТА ДУМАЦ ЦАЛИ РОК
На квалитет фамелийного живота треба думац цали рок, а на добре препровадзени час за швета може вплївовац и материялна ситуация фамелиї.
– Озбильнєйши конфликти ше зявюю там дзе ше сцека од конфликта кед йому час. Там дзе присутна илузия же любов сама направи добри одношеня. Любов нам дава моц и енерґию, алє кед нє маме подобну вредносну систему як наша пара, зменшуєме можлївосц тимского справованя. А тимске справованє ключне у малженстве. Прето важне на початку вязи вельо преверйовац як друга особа роздумує, цо єй важне, яки ма цилї, а тиж буц отворени за можлївосц же ше людзе предумую и меняю становиска. Теди час превериц зоз собу кельо сом порихтана/и правиц компромиси. До вредносней системи уходзи и материялна ситуация, одвит на питанє у хторей мири и прецо ми важни пенєж. У тим контексту, двойо ше нє буду складац теди кед єдно сце вецей куповац и мац, а друге менєй. Лєбо кед обидвойо сцу вельо, а нє маю можлївосци. У тим остатнїм прикладу оптимистичнєйша ситуация, прето же вєдно маю исти циль, та ше можу догваряц на хтори способ мож витвориц тот циль. Даєдним людзом милше мац малючки символични ядловец зоз обичнима лампочками, погар обичного вина, другим важне мац креативни и нєобични символи, трецим драги символи, вельо єдзеня, драги напой. Кажде ше ма право справовац у одношеню на свойо можлївосци и уживац, и худобни, и богати – гутори Ирина Шанта.
Узвичаєне думанє же за швета нє добре и нє крашнє буц сам.
– Нє ґенерализовац бим и нє муши буц точна предпоставка же жалосне швето препровадзиц сам/а. Маме звикнуце так роздумовац вироятно пре реклами хтори фаворизую позитивносц (дараз и штучну) кед бешеда о шветох. Даєдним поєдинцом одвитує буц сам, бо так любя. Кед нє любя буц сами, можебуц найлєпши совит унапрямиц их ґу другим людзом. Ґрупа, гоч хтора на тим швеце, а насампредз гевта хтору сами вибераме, може мац барз добри ефект на менталне здравє, алє знова наглашуєм же лєм у ситуацийох кед то вибор особи. Стари вше треба же би мали резервоване место у ширшей фамелиї, а млади треба же би пестовали уважованє старих. Даєдни стари за швета окреме чувствительни пре свойо причини (жаль за даким хто вецей нє з нїма, жаль за здравим целом, здогадованє на традицию хтора вецей нє модерна итд.), та швета одлична нагода же би стари приповедали свойо приповедки, же би ше вредновало їх искуства – гутори Ирина Шанта.
ЛЮБОВ И МЕДЗИСОБНЕ ПОМАГАНЄ
Нови рок и Крачун пре виру, традицию и свою символику початка нового живота и нового року и обичаї дарованя можу допринєсц же би ше одношеня унапредзело, злєпшало, же би ше дало позитивни приклад дзецом и младим членом фамелиї, алє на тим треба робиц.
– Фокус треба положиц на любов и медзисобне помаганє. Дзеци ше уча о живоце у найвекшей мири „по моделу”, кед ше припатраю як родичи комуникую, хто, цо и кельо роби, чи постої подзелєне у роботи чи шицки робя шицко, та так и за швета. Дзеци чувствую енерґию у фамелиї. Кед родичи радосни, бо маю часу препровадзиц приємни и святочни хвильки вєдно, и дзеци буду радосни. Думам же ше треба намагац справовац ше у складзе зоз своїма чувствами, та спонтано будзе приємна атмосфера. Тиж, у контексту теми важне знова надпомнуц же нє катастрофа и кед ше дахто повадзи праве за швета, бо кед хронїчно нє кладу проблеми под тепих, вони ше и помиря. Важне дзецом указац же конфликт состойна часц живота и же нєт вельо лоґики буц штучни и под масками за швета (окрем на маскембалу) лєм прето же на телевизиї шицки нашмеяни коло ядловца. Думам же нєт потреби наглашовац же кед у тим контексту споминам конфликт, нє думам на насилство – гутори Ирина Шанта.
Швета за фамелию треба же би були красни, розтерхуюци, же би прешли у злагоди и же би були и красни одпочивок.
– Уживац, нє обчековац же нам други можу читац думки, уживац у єдзеню, нє буц на диєти през швета, допущиц своїм дзецом же би уживали у єдзеню, франтовац, прилапйовац франти и на свой рахунок, бешедовац вецей о идейох а менєй о других людзох, бавиц же зоз дзецми и шицко гевто за цо нє маме досц часу, лєбо можлївосци, у обичних дньох. Швета насправди окремни, прето же робота постава менєй важна, а людзе и опущованє поставаю найважнєйши – гутори Ирина Шанта.
СВОЙО ДОПРИНОШЕНЄ НАЙ ДА КАЖДИ ЧЛЕН ФАМЕЛИЇ
Надица Цап
Дежурства занятих у Центру за социялну роботу у Вербаше указую же у фамелийох за швета єст вецей проблеми, бо нам ше явяю людзе лєм теди кед маю проблеми и чежки ситуациї, хтори нє можу ришиц сами, гутори Надица Цап, социялни роботнїк у тим центру.
– Людзе ше звикню на одредзени способ функционованя їх фамелиї и кед за швета шицки вєдно, кед гужва и кед ше ґу шицкому помиша алкогол, комуникация ше зна закончиц зоз зваду, а дакеди и аґресию и насилством. Заняти у Центру ше стретаю углавним зоз фамелиями теди кед вони маю даяки проблеми, а ясне же вельо векша часц фамелийох жиє през рок и за швета у злагоди, у добрей комуникациї и конструктивних, потримуюцих одношеньох. Же би людзе у малженстве були щешлїви як теди кед ше забавяли, муша ше голєм исто тельо потрудзиц, а ясне же приход дзецох вимага же би ше живот реорґанизовало. Рецепт за щесце нє постої, кажда фамелия и щешлїва и нєщешлїва на свой способ и важне знац же щесце нє приходзи саме по себе, алє же ше маю потрудзиц и дац свойо доприношенє шицки члени фамелиї – гутори Надица Цап.
ПОВЯЗОВАНЄ ФАМЕЛИЇ И МОЦНЄНЄ ВИРИ
о. Владислав Рац
Швета то нагода за лєпше повязованє фамелиї и духовне моцнєне, гутори о. Владислав Рац, парох у Коцуре.
– Пририхтованє за Крачун и Нови рок нам помага же бизме виру манифестовали, пречисцовали и моцнєли. Тераз маме пост, споведз, у Коцуре ше пред Крачуном модлї и дзевятнїцу и шицко то способ духовного пририхтованя за Крачун, хтори нас повязує духовно, алє и збера и зблїжує фамелию. Крачун и Нови рок нагода здогаднуц ше и членох фамелиї хтори вецей нє з нами. То и час за дарованє, алє нє вше муши буц лєм материялни дарунок. Крашнє подаровац и ошмих и кед треба пребачиц ше и вигладкац одношеня. Бог з народзеньом Исуса Христа пришол на тот швет прето же люби чловека и праве нагода у тих шветочних дньох оживотвориц Бога.