Мал сом чесц участвовац на тогорочней Културней манифестациї „Костельникова єшень”. На манифестациї пошвеценей писаному слову на нашим язику. И такой ми дали нєлєгки задаток най о тим дацо напишем до „Руского”. Думам о Костельникови, єшенї, кнїжкох и Руснацох. Кед же слово о єшенї, ту и конєц рока, шор би бул подцагнуц смужку голєм з єдним словом, а нє приповедац о смутних подїйох. О пандемиї и шицких наших милих хтори нас, нажаль, напущели, чи пре тоту нову колеру, чи пре другу даяку хороту. О тим шведоча предостатнї боки наших новинох, дзе ше находза смутни вистки и одпитованя.
Керестурец, Гавриїл Костельник Гомзов написал давного 1904. року першу кнїжку на нашим мацеринским язику, потим зложел и першу руску ґраматику. Мено того мудрого Руснака вредзи ознова и ознова споминац и славиц. Без основи хтору вон створел, нє мали бизме, думам, анї славни Руски календари, анї „Руски новини” чийо „Руске слово” дзецко. Анї бизме нє знали хто умар у наших валалох, а же би то було записане по нашим слову.
Знаце, кед Гавриїл Костельник написал свою першу кнїжку по руски, ґаздове му гуторели же роби даремну роботу и же им таке дацо нє потребне. У їх швеце, шицко цо вредзи було у гольтох. Їх мена остали забути. Нє знам анї чи їх нашлїднїки зачували маєтки. Медзитим, без власного писаного слова ми би нєшка нє були свой народ, зоз славним руским меном.
А тераз дацо о култури. Заправо о аґрокултури лєбо польопривреди, як би тото старе греческе и латинске слово глашело по руски. О обрабяню польох, по чим Руснаци давно познати. Исти Костельник пред сто роками пише своїм потомком слїдующи замеркованя: „Давно у Керестуре були главни млєчни страви… месо ше ридко єдло. Галушки зоз млєком, зоз сиром, пироги – то були шветочни єдла. Лошки древени, а видлїчки нє було.” И потим гутори: „Нєшка (коло року 1915.) кажди Руснак патри да себе одхова швинї на забице, а ґаздиня, да вихова досц дробизґу. Мало єст таких худобних, хтори би себе нє заклали яку-таку швиню. Швинї ше колю в єшенї – под жиму, да будзе на жими меса.” Таки стан при нашим народу бул пред сто роками, мушиме вериц ученому Костельникови.
Роздумовали сце чи сце тей жими годни купиц швиню? Нє слово о Костельниковим розуменю худобства, чи можебуц о модерних потребох живота. Нє питам ше вам чи маце пенєжи, алє чи у наших валалох ище єст швинї. Крави, буяци и целята уж роками ше ховаю у ґаздовствох хтори мож пречишлїц на пальци. О дробизґу анї нє будзем споминац, ша, зявели ше гладни лїшки. Населєли ше до пустих обисцох, зароснутих, а дакеди славних. Под хторима, думам на лїшки и гладни лїщата у штред валала, церпя остатки курох, гускох, качкох и моркох.
Други часи. Купице, голєм у городу, саламу хтора кошта тристо и змарзнуте (давно и барз змарзнуте) месо хторе штиристо, а жива вага двасто. Чежки, сухи рок. Кукурици мало. Сцигли сце купиц и наквашиц капусти? Цени капусти ше анї вредни капустаре нє радую, зродзела мало. Тельо, озда, будзе капусти за капущанїки, голєм у дунцу виквашеней. Як давно, цо нам записал Костельник, будземе ше, випатра, костирац здраво и безмесно, посно. Святочни єдла нам знова буду прадїдовски страви, забути галушки зоз млєком, зоз сиром и пироги. Нє пре здравє и пре таки рок, алє озда пре традицию хтора вше популарнєйша. Знаце рецепт за пироги зоз кромплями?
Цо ше кнїжкох дотика, тот рок у народзе Костельникових нашлїднїкох бул нєзвичайно плодни. Нашо писателє и „Руске слово” нам подаровали вецей як дзешец нови кнїжки. Потвердзели нам же Костельникова мисия була нашенє руцене до плодней жеми. Кнїжки духовни хлєб. Повем вам ище єдну правду. Кед ше нашо предки приселєли пред скоро трома виками до Керестура и Коцура, а оталь до Нового Саду, Дюрдьова и Сриму, кажде зоз собу принєс голєм єдну кнїжку, молитвенїк, псалтир чи рукопис з нашей рускей дїдовщини. Були писмени и вшелїяк, нє худобни у каждим значеню того слова. Тоти стари кнїжки и нєшка скрити у наших бабовских орманох и креденцох. Слава то и памят роду и народу.
Кед маце можлївосци, купце и нєшка руску кнїжку. Починаюци од Святого писма на руским язику. Приду вам до обисца на швета дзеци и унуки, най вежню до рукох нашо кнїжки. Голєм подаєдно од бистрих запамета и будзе пестовац тот наш красни руски язик. Мудри ту слова у тих кнїжкох, як тоти оца Гавриїла о месу, галушкох и капусти, чи прешлосци гордого народу хтори настал з двох валалох. У медзичаше, приду нови роки и прейдзе тота зла пандемия. Дотля оствайце здрави и – читайце кнїжки. Будзе вам лєгчейше. Верим.
Становиска висловени у тим тексту виключно авторово и нє вше одражую ушорйовацку политику новинох „Руске слово”.