Каритас Сербиї у маю 2022. року почал з реализацию проєкта под назву ACTIVE – Доступна комуникация зоз цильом инклузиї окреме чувствительних ґрупох на заходним Балкану. Циль проєкту ‒ розвой концепта инклузивней и доступней комуникациї.
У рамикох проєктних активносцох, тим Каритасу Сербиї виробел вецей напрямки за унапредзованє доступносци, як цо то наприклад Напрямки за орґанизованє доступних подїйох, а тиж так и брошури на ясним и єдноставним язику хтори облапяю рижни теми як наприклад як виробиц особну карту.
Попри виробку рижних материялох, тим Каритасу Сербиї понука и обуки на тему доступней комуникациї хтори наменєни шицким хтори жадаю унапредзиц свойо схопносци комуникациї з окреме чувствительнима ґрупами, упознац ше зоз концептом доступней комуникациї и виробком материялох на язику хтори лєгки за читанє, односно на єдноставним и лєгким язику.
Комликована синтакса и софистицирана лексика инхерентно нє ґарантує концептуалну глїбину и семантичну глїбину и зложеносц виразу, и прето ше жада обезпечиц же би форма нє превозиходзела змист. Модлїм? Тото виреченє чежко будзе розумиц векшина людзох, а заш лєм шицки людзе маю право на доступносц информациї и прето би информациї, хтори значни за векшину, требали буц написани и виповедзени єдноставно и ясно, односно требало би хасновац доступну комуникацию.
Доступна комуникация то способ комуникованя хтори оможлївює шицким, уключуюци людзох хтори з розличнима схопносцами и потребами, же би ефикасно комуниковали, черали информациї и розумели єдни других. Тот приступ ма за циль же би ше одклонєло бариєри хтори годни зоперац комуникацию при людзох хтори маю почежкосци або иншаки специфични потреби. Односно, тота комуникация наменєна шицким, а найбаржей: особом зоз инвалидитетом, хторим потребни розлични файти градзи хтора лєгка за читанє, найчастейше и тирвацо потребна. То особи зоз физичним, сензорним або менталним инвалидитетом, зоз интелектуалнима почежкосцами, особи хтори аутистични, маю проблеми зоз дислексию, особи зоз деменцию. Особом з нєдостаточно розвитима язичнима схопносцами хторим тото може буц хасновите. То, насампредз, за тих хторим нєжридлови бешедни язик, меншини, уселєни особи, миґранти, особи хтори функционално нєписмени…
Же би комуникация була доступна, потребне хасновац easy to read language – язик за лєгке читанє хтори ма свойо СТАНДАРДИ (предписани з боку Inclusion Europe) составени зоз правилох хтори помагаю же би информациї були ясни и розумлїви. Прецо? Прето же би шицки людзе учели нови ствари и на тот способ розвивали свойо схопносци. Прето же би шицки участвовали ровноправно у дружтву. Прето же би шицки упознали свойо права и закладали ше за їх витворйованє. Прето же би шицки приношели свойо одлуки о власним живоце. Прето же би шицки мали приступ култури, литератури и информацийом цо доприношa квалитету живота. Прето же то уплївює на самодовириє людзох и оможлївює им прешириц свойо видогляди и превжац контролу над власним животом. Насампредз прето же то право и потреба каждого чловека.
Язик за лєгке читанє наменєни за писани информациї, за електронски информациї и видео информациї. Односно за: звити, рижни обвисценя, конкурси, важни документи, формулари, наставни змисти, анкети, литературни дїла, театрални фалати и под.
За слова – потребне нє хасновац слова хтори чежки або странски слова. Напр. место партиципирац лєпше похасновац слово участвовац, або место контемплирац лєпше похасновац слово роздумовац. Добре вше дац приклади же би ше потолковала тема о хторей ше бешедує, хасновац исти слова кед дацо описуєме, нє хасновац метафори, нє хасновац иницияли и скраценя, место процентох хасновац слова як цо даскельо, мало, вельо и подобне.
За дизайн – хасновац формат А4 або А5, обсяг текста би нє требал буц вельки и нїґда нє хасновац позадину хтора така же текст нє видлїиви або го чежко читац, кед мож нє хасновац фарби за текст, нє хасновац фусноти и добре би було потолковац поняце, функцию особи або процес у виреченю такой под тим поняцом.
За дизайн текста – кед мож, нє хасновац специялни знаки як цо: &, /, #, % и подобне, скраценя як цо напр., под., итд. и подобне и було би добре започац нове виреченє зоз новим шором.
Попри тим требало би хасновац фонти Ариал, Тахома, Вердана, Калибри и подобни ясни фонти, нє хасновац италик и хасновац векши букви як цо pt14. Кед дацо чишлїме добре би було хасновац bulletpoints и охабиц простор медзи параґрафами. Тиж би требало хасновац и илустрациї за текст як цо: фотоґрафиї, нариси и символи.
То лєм дзепоєдни правила хтори треба шлїдзиц при писаню текста на язику за лєгке читанє и мож заключиц же вообще нє лєгко преложиц текст на лєгки язик, бо попри шицких правилох потребне ище водзиц рахунку и за кого ше преклада текст и дац го контролором, односно цильней ґрупи же би го преверела чи вон достаточно ясни. И вец ознова присподобиц текст же би бул подполно ясни и розумлїви.
Тото цо значне на концу повесц же ше мушиме вше намагац же би шицки людзе могли витвориц свойо права и же би нє були виключени, алє ровноправни члени каждого дружтва.
Становиска висловени у тим тексту виключно авторово и нє вше одражую ушорйовацку политику новинох „Руске слово”.