Найбаржей ше цеши же як професорка учела велї ґенерациї, a од самих початкох преподавала школяром и українски и сербски, анґлийски и горватски язик. У Ґимназиї у Вуковаре роби уж вецей як 20 роки дзе преподава горватски язик у оддзелєньох на сербским язику и кирилки. И новинарска професия ше єй ошмихла, и тирва уж децению и пол.
Вера Павлович народзена у Вербаше, одросла у українскей фамелиї Лещешин, при оцови Йосафатови, мацери Мариї и двох младших шестрох. Основну и два роки стреднєй школи закончела у Кули, а потим два роки културолоґийного напряму у Вербаше.
– Барз сом жадала закончиц новинарство, алє таки факултет у тедишнїм чаше нє бул у Новим Садзе. Оцец гуторел же най виберам дацо цо єст у Новим Садзе лєбо кед нє, виклєпе ми мотику, та будзем ходзиц на наднїцу до „Дюри Струґара”. То бул польопривредни комбинат, односно задруґа у Кули – през шмих толкує Вера яку єй роботу оцец понукал, а здумано…
– Оцово слова сом озбильно похопела, пошла сом до Нового Саду и уписала сом ше на Филозофски факултет, на напрям Югославянска литература и сербскогорватски язик – приповеда вона.
З ВАРОШУ ДО ВАЛАЛУ – КУЛТУРОЛОҐИЙНИ ШОК
После трох рокох студийох, Вера ше одала до Петровцох за Мирослава Павловича – Саболового, та єден час факултет остал з боку.
– Нє могла сом задумац же ше одам на валал. Знала сом часто повесц же мнє досц жеми кельо ше змесци до трох кальох, а теди сом закончела у валалє дзе преважно людзе жили з роботох на полю. Поправдзе, за мнє то бул културолоґийни шок. Кула нє вельке место, алє нє познаш шицких, нє здравкаш каждому, а у Петровцох ше ми видзело же кажде о каждим шицко зна. То так випатрало з боку особи хтора з городу пришла до валалу, но познєйше сом видзела же то цалком нормалне и нє пре даяку любопитлївосц, алє же културно поздравкац каждому – памета Вера, хтора у догварки зоз супругом одлучела поряднє уписац ше на штварти рок на факултету. Кажди пияток приходзела до Петровцох, а пондзелками путовала до Нового Саду, односно до Кули. Було то нєзвичайне за валал, за швекру…
–Нам то було у шоре, нє патрели зме на тото хто цо дума и по валалє приповеда – толкує вона.
Вера дипломовала 1987. року, а у медзичаше уж ше народзела и Лидия хтора мала 6 мешаци. Роботу у фаху було чежко найсц.
– Була сом фахова замена у Ґимназиї у Вуковаре хтора теди, 1987. року, ище робела по Шуваровей реформи, та сом преподавала на рижних напрямох, а вец 1988. року совитнїк за українски язик, Симеон Музичка, хтори жил у Петровцох, винашол можлївосц же би ше учело українски язик у основних школох у Вуковаре. Понеже нє було фаховца, я як Українка зоз законченим факултетом подобного напряму мала законску можлївосц преподавац українски язик, та сом то и прилапела. Преподавала сом у трох основних школох, а паралелно зо мну, руски язик преподавали перше Мария Хранилович, нєшка Блотней, а потим Наталия Гнатко. То були виборни годзини мацеринского язика, а шпиванє и фолклор, односно пестованє култури, руски и українски дзеци мали вєдно. Теди було так у Союзу Русинох и Українцох РГ. Так було по войну – гвари вона.
СТРАХОТИ ВОЙНИ
Веру у Петровцох залапела война. Гоч, як сама приповеда, Петровци нє були анї блїзко зруйновани як Вуковар, жени з дзецми сцекали до пиньвицох, страх ше уцагнул, векшина одлучела же би жени з дзецми требали пойсц з валалу.
– Моя Лидия мала пейц роки. Єдней нєдзелї, 29. септембра, вєдно зоз мою андю, Марию Джуджарову, єй дзивчатми и другима женами, шедли зме до автобуса и пошли з валалу. Хлопи остали, медзи нїма и мой муж. А тото на кратко на концу потирвало 8 роки. После Старих Микановцох, а вец Нашицох, на концу сом сцигла до Кули. Чувствовала сом же у мацери и оца якошик найсиґурнєйше. Почала сом робиц у Економскей школи. Дома, у Петровцох, була страхота. Супруг лєдво виратовал главу, а одбавела улогу и моя диплома Новосадского факултету хтору нашол єден капитан ЮНА – толкує Вера яки теди були обставини у Петровцох.
У медзичаше ше у Руским Керестуре 1993. року указало єдно шлєбодне место, професорка Павловичова конкуровала, була прията и почала глєдац хижу. Супруг пришол ґу нїм, алє ше у вибеженстве барз чежко ношел.
Вера приповеда же як професорка, после даскелїх селїдбох од єдного по друге обисце, достала школски квартель.
– Правда, под час войни и у Керестуре було барз чежко. Була велька економска криза, а моя плаца професорки була коло 10 марки и то ше доставало на два раз. Но, праве валалски способ живота нам помогнул вижиц, бо сом у обисцу зоз заграду могла ховац желєняву, викармиц живину, а хто тримал кози лєбо крави, мал и млєка. И ми тримали козу, а вельку помоц зме мали и з Горватскей, од Марчи, шестри мойого чловека – приповеда Вера.
– Керестур заш лєм бул културни стредок хтори одскаковал од просекових валалох. Професорох ше почитовало, дзеци були културни. Була сом там барз добре прилапена и у колективу, алє и у валалє. Усовершела сом руски язик, а мойо дзецко ше барз добре уклопело у школи.
ВРАЦАНЄ ДО ПЕТРОВЦОХ
Кед Веров супруг Мирослав после мирней реинтеґрациї 1998. року одлучел пойсц до Петровцох и започац тапетарске ремесло, Вера почала роздумовац як ше врациц, дзе ше подзец и ознова дойсц до роботи. А вец ше случел 1999. рок и НАТО бомбардованє Сербиї.
– Нашо дзивче мало вельки страх од сиренох и авионох. То нє можем анї описац. Вироятно же шицки трауми хтори пред тим дожила у Петровцох и Микановцох ознова виплївали. Одлучела сом же живот мойого дзецка найважнєйши, а шицко друге ше уж даяк посклада. Врацели зме ше до Горватскей.
По длугшим глєданю роботи и дурканя на велї дзвери, достала роботу у фаху. Почала преподавац горватски язик у технїчней школи у Боровим населєню дзе ше отримовала настава на сербским наставним язику.
– Колектив ме нє приял найсердечнєйше, вимагали вельо того одо мнє, та и тото чи мам положени державни испит. Я мала, алє сом го покладала у Сербиї, но то нє вредзело за Горватску. Гварела сом най ме приявя за покладанє фахового испиту за наставнїка горватского язику. Так и було, положела сом тот фахови испит 2001. року у Осиєку. Бул то уж треци язик хтори сом преподавала. У Керестуре сом преподавала сербски, у Петровцох и Вуковаре пред войну українски, по потреби аж и анґлийски, а вец после войни горватски.
СПОЛНЄТЕ ЖАДАНЄ
Вера нїґда нє престала роздумовац о тим же єдного дня будзе новинарка. Указала ше єй нагода 2009. року, кед тедишнї Союз Русинох и Українцох РГ розписал конкурс за редактора информованя и видавательства. Приявела ше и прешла.
– То була гонорарна робота хтора тирвала штири роки, а вец ше розписовало нови конкурс. И ниа, робим уж 15 роки – з ошмихом гутори редакторка информованя и видавательства, тераз уж институциї хтора ше вола Союз Русинох РГ.
– Нє лєгко на тей роботи, анї гонорари нє вельки, можебуц прето анї конкуренция нє велька, алє я ю полюбела – щира Павловичова.
Од Руснацох нїґда нє дожила нїяку нєприємносц пре свою националносц на роботи хтору окончує у часописох „Нова думка” и „Венчик”, алє анї индзей.
– Кед сом баржей упознала Руснацох и руску културу, обачела сом и числени розлики медзи Руснацами и Українцами, та сом ше нє приклонєла моїм сонародняком Українцом же Руснаци лєм субетнос українского народу, бо як професорка, можем з полну компетенцию повесц же розлика медзи руским и українским язиком вельо векша як напр. розлика медзи сербским и горватским язиком… Так же, нє видзим потребу неґировац єдну припознату националну меншину, єден автохтони народ, гоч ми велї мойо Українци пре тото зауважую. Но, я оставам при своїм прешвеченю же воно добре. А останєм и редакторка покля моя робота будзе потребна – з ошмихом приповеда наша собешеднїца.
Вера, попри гонорарней роботи, прилапела и провадзаци културни активносци у рускей заєднїци. Член є КУД „Осиф Костелник” дзе шпива у хору, а єден час водзела и дзецинску драмску секцию. Ускочи кед треба водзиц конферансу, модерира промоциї кнїжкох, нїч єй нє чежко, а руска култура постала состойна часц єй живота.
–Ниа, най ше дакус и похвалїм. У „Новей думки” маме и младших сотруднїкох, а пошвидко видзе з друку и єдна илустрована кнїжочка 22-рочней авторки Ивани Бики хтору дзечнє подзелїме и з другого боку Дунаю. Так же, за конєц бим поведла, нє шицко таке чарне, бо гоч Руснацох нєт вельо, єст надїї, а то доказує и тота млада авторка и илустраторка – закончує Павловичова хтора у рускей заєднїци сполнєла и свойо новинарски сни, а єдного дня, гвари, можебуц и писательски, бо идеї же би раз свойо дожица преточела до роману, вше блїзши.
