Славомир Шанта, або як го велї познаю, Славе, народзени у Коцуре, велї роки жил у далєкей Австралиї. Гоч кельо живот там бул лєгчейши, вше го цагало до Коцура. Вше якош жадал часц свойого валалу даяк „запаковац и однєсц” зоз собу на далєку драгу. У тим му помогла сучасна технолоґия.
Славомир чежко одлучел пойсц за лєпшим животом, но, 1978. року, преламал и вєдно зоз супругу и осемрочним сином пошол до Австралиї. Гвари же ше там нїґда нє чувствовал як дома, Австралия му була и остала цудза. Лєм после трох мешацох знал же ше раз враци до свойого Коцура. За тото жил.
Ещи док бул тинейджер, Славе бул барз заинтересовани за фотоґрафию. Даскельо хижи далєй од його обисца на Вербовцу, жил коцурски фотоґраф Дюра Ґубаш. Кед Славе раз видзел як у цмей хижи наставаю фотоґрафиї, бул фасциновани. Познєйше ше заинтересовал за видео, було то праве тото цо вон вше жадал – час застановиц у єдней хвильки.
– На початку осемдзешатих рокох прешлого вику, у Сиднею сом наишол на промоцию диґиталних камерох хтори промововали Японци. Заслупнул сом кед сом видзел же на єдней касети мож знїмац три годзини. Такой сом знал же и остатнї пенєж дам за тоту камеру – памета Славе. На тей камери настали велї знїмки хтори ещи нєшка у його архиви, а вше частейше и на интернету.
ВИДЕО ПОШТАР
Шанта у Австралиї робел як новинар у сербских новинох, но накадзи почал робиц з видео камеру, реґистровал и свою фирму хторей дал мено „Санта видео продакшн”. Помали почал знїмац звадзби, вешеля и кресцини у наших людзох. Бул одушевени же є плацени за роботу хтору барз люби. Року 1983. основал здруженє „Русин”, а истого року ше першираз врацел зоз Австралиї до Коцура.
– У нашим дружтве у Австралиї було вельо людзох з Коцура, алє и з других местох хтори длуго нє видзели свой родни край. Пришли ми на розум же бим знїмал фамелиї и людзох на видео касету, як поздравяю своїх найблїзших. Тоти касети сом однєсол до Коцура, або уж дзе требало, и добре паметам як людзе патрели на своїх и нє могли скриц одушевиє. Старши людзе аж плакали, бо после длугшого часу видзели дакого свойого. А вец ше ми опитали же чи можу и вони „врациц” поздрави до Австралиї? Без роздумованя сом уключел камеру. Роками сом бул видео поштар – гвари наш собешеднїк.
Славе зоз Австралиї до Коцура пришол двацец два раз. Як толкує, анї сам нє вери же тельо раз прелєцел 36 тисячи километери, а през драгу вше зоз собу ношел поздрави.
– Накадзи сом сцигол до Австралиї, чекало ме полне обисце. Такой ше ми опитали чи сом знял на касету їх найблїзших. Любел сом видзиц же людзе прето щешлїви – гвари Славе.
Попри поздравох, Славе до Австралиї ношел и знїмки валалских улїцох, Службох у церкви, „Коцурскей жатви”, Кирбаю, пияцу… Набавял и касети зоз знїмками емисийох по руски з телевизиї Нови Сад, хтори людзе у Австралиї барз любели патриц.
КОЦУР ПОСЛЕ ТРОХ ДЕЦЕНИЙОХ
Прешло уж вецей як три децениї, и Славе ше надумал занавше врациц до свойого Коцура. Од того го дзеля ещи лєм дзепоєдни документи же би могол пренєсц пензию хтору здобул у Австралиї. По улїцох Коцура стрета людзох хтори го познаю, и хторих давно знїмал на камеру. Питаю ше му: „маш ещи гевтот знїмок, справ ми копию…”
– Я знїмал, правел копиї и копиї док ме син нє порадзел же бим шицки знїмки положел на интернет, на Ютюб. И нє пущел ме же бим пошол дому док ме нє научел. Ноцами сом нє спал, кладол сом видеа на свой канал на Ютюбе. Тераз на нїм мам уж коло 135 филми, зоз прешлосци Коцура, зоз живота у Австралиї, алє и зоз терашньосци.
Знїмки зоз прешлосци Коцура на интернету при Коцурцох виволали окреме вельке интересованє. Нєт хто их нє видзел, и шицки о нїх бешедую. Людзом окреме интересантни знїмок пияцу у Коцуре зоз 1988. року хтори ма вецей як 3 500 препатрунки, Кирбаї и портрети Коцурцох.
– А кед видзим же келї людзе з валалу опатрали тоти знїмки, мнє то барз вельке. Окреме теди кед ми дахто на улїчки пове же видзел свойого дїда або бабу ище теди док жили… На тих знїмкох мож видзиц як валал випатрал дакеди. Видзим же людзе щешлїви, и то ми найвекше подзекованє – гвари Славе и толкує же у його архиви наскладани годзини и годзини материялу хтори тиж планує раз положиц на интернет. Тоти знїмки цо тераз знїма, гвари, можебуц нє маю вельку вредносц, алє о 10, 20 та и 30 роки вери же буду исто таки интересантни, як и тоти цо их знїмал осемдзешатих рокох.
СТИВЕН САНТА
Кед сцигол до Австралиї, Славомир достал роботу як помоцнїк єдному майстрови. Язик нє знал, та мал на цейдулки написане же хтори алат ше як вигваря.
– Єдного дня майстор кричи – Стивен, Стивен! Я ше нє оглядал. Патрел сом до далєка, и роздумовал же цо я ту вообще робим. Майстор пришол ґу мнє и вдерел ме по плєцу так же ми з глави спаднул защитни шлем. Роздар ше на мнє, же чи нє чуєм же ме вола? Гварел сом му же сом нє Стивен, алє Славимир.
„Ти од нєшка Стивен” – гварел мой майстор, дзвигнул шлем и написал на ньго мойо мено. „Шлїдуюци раз кед скричим Стивен, да ши ше озвал” – нагнївано ми одрубал.
– Од теди ше у Австралиї представям як Стивен, а презвиско ми Санта, бо там нє маю букву ш – толкує Славе.
