По обявених резултатох Републичного заводу за статистику Републики Сербиї, у нашей жеми єст 11 483 Руснацох. Од того 972 жиє у Општини Жабель, цо за скоро двацец одсто менєй як на Попису жительства 2011. року. Дюрдьов памета вельо лєпши часи, кед лєм у нїм жило вецей як тисяч Руснацох. Же нє шицко таке чарне, указує нам приклад зоз Рускей (Русинскей) улїчки у Дюрдьове
Скорей як почнєме зоз саму приповедку, най здогаднєме – Руска улїца у Дюрдьове позната по тим же ше на єй крижаню зоз главну улїцу Краля Петра Першого з єдного боку находзи Предшколска установа „Дзецинство”, oддзелєнє „Дюрдєвак” aбо позната
Забава, a з другого боку наша грекокатолїцка церква Рождества Пресвятей Богородици. Праве на тих двох местох ше валалчанє хтори жию у тей часци Дюрдьова найчастейше и сходза.
ДАКЕДИ ЛЄМ ДВА ОБИСЦА НЄ БУЛИ РУСКИ
Врацaме ше на Руску улїцу. У бешеди зоз старшима сушедами дознаваме велї интересантносци.
– Як хлапчик сом ше зоз салашу приселєл на Руски шор и одтеди сом нє жил анї у єдней другей улїци. Правда, преселєл сом ше даскельо хижи блїжей ґу центру валала. Наша Руска улїчка за свой вик, пременєла велї мена, а єдно од найпознатших по хторим ю и нєшка велї запаметали то Влади Ерделя. Тоту назву достала после Другей шветовей войни, и так було по початок дватисячитого року – гвари бачи Любомир Тиркайла, а ґу бешеди ше придружела и його супруга Любица, хтора тиж народзена у Рускей улїци, алє просто главней калдерми. Вона памета як тот шор випатрал док одрастала.
– Кед зме були дзеци нє мали зме бависка, окреме нє таки як цо нєшка дзеци маю, алє зме их сами здумовали. Було вельо дзеци, та було и вельо бавеня по вонку. Добре знам же сход дзецох бул праве у нашей улїчки, на углє при Войводових. Було нас вше вельо, вецей як пейдзешацецеро. Нє було ту дзеци лєм з нашей улїчки, алє и зоз Свиленого шорa, та и зоз Билей Бари ше приходзели бавиц ґу нам.
Найчастейше зме ше бавели зоз джуґами и руцали зме дробни динари, та хто руцел найблїжей ґу мурику, вон победзел. А кед зме повирастали, оженєли ше и поодавали, кед зме здобули свой дом и основали фамелиї, дзеци на Руским шоре було вше менєй, и так було рок за роком – приповедаю Тиркайлово.
Дакеди у Рускей улїчки жили лєм Руснаци. Правда, у двох обисцох жили Серби. Нєшка ситуация кущичко иншака. Од сто єденац обисцох, шейдзешат обисца руски, дзеветнац обисца з мишанима малженствами, а трицец два обисца сербски.
ГРОМАДУ КРЕСЦИНИ ЗА ТРИ РОКИ
Нєшка у Рускей улїчки жию пейдзешацецеро дзеци, возросту по 15 роки, а од того трицец дзевецеро зоз руских обисцох. Интересантна информация же за три роки, од 2020. року по 2023. рок, народзени штернац беби, од того числа дзешец жию у истей часци улїци. Слика пред даскельома роками була цалком иншака. У Рускей улїци, од Краля Петра Першого по Змай Йовову, од початку дзеведзешатих рокох прешлого вику, значи до пред седем роками, вообще нє було дзеци. Перша фамелия у хторей ше могло чуц дзецински плач була Тимкова фамелия.
– Окреме ми мило же тераз єст тельо дзеци у улїчки, бо мой Владко кед ше народзел, вообще их нє було. За видумованє бавискох були задлужени тато, мама, баба, дїдо, тета и шовґор. Медзитим, на вельке щесце, наталитет ше у сушедстве звекшал, алє и у нас, бо и ми у медзи чаше достали ище два дзивчата.
Тераз єст вельо дзеци. Прешлого року и залоньским сцигла по єдна, або по два беби до скоро каждого обисца у нашим окруженю. У сушедстве наприклад, маме аж и двойнятка. Однєдавна, кед вонка цеплєйше, шпиванка и шмих оддзвонюю з каждого двора. Тераз нам остало лєм причекац лєто и лєтнї цепли вечари за векши друженя и галайк на улїчки – през шмих гвари Мирела Тимко.
НАДЇЇ ЄСТ
Вериме же добре познате яки стан у Дюрдьове кед слово о наших дзецох у оводи и у школи, и же ше помали почали гашиц руски оддзелєня и у оводи, и у Основней школи „Йован Йованович Змай”. Першираз руске оддзелєнє у дюрдьовскей Основней школи нє утаргнуте кед ше до першей класи мала уписац ґенерация дзецох хтори народзени 2007. року. Значи, то було пред дзевец роками, 2014. року. Ознова руске оддзелєнє отворене 2016. року. Тото щесце нє тирвало длуго, бо руского одзелєня заш нє було по 2019. рок.
Єдно з главних препущеньох у Дюрдьове то и тото же у оводи загашена руска воспитно-образовна ґрупа. Постої мишана ґрупа, сербско-руска, алє там ґенерациї розлични, од трох-штирох рокох по предшколски дзеци. Велї думаю же проблем хтори уж роками постої у Дюрдьове мож ришиц, алє нєобходне же би ше ознова оформело руске оддзелєнє у оводи, же би дзеци одмалючка могли бешедовац на своїм мацеринским язику. З єдного боку ми, Руснаци, маме тото щесце же зме по народзеню достали можлївосц буц билинґвални, алє велї то нє жадаю вихасновац. А спрам психолоґийних виглєдованьох билинґвални дзеци указали лєпши схопносци за мултитаскинґ и маю злєпшану схопносц за комуникацию. Виглєдованя указали и тото же розвой билинґвалносци уплївує на структуру у мозґу, а то значи же вельо векша можлївосц же дзецко злєпша коґнитивни схопносци, як цо то паметанє, увага и роздумованє.
Єдно сиґурне, кед слово о руских дзецох, надїї за роки хтори пред нами заш лєм єст. Нє шицко страцене, а праве тоту надїю нам пребудзел приклад зоз Рускей улїци у Дюрдьове.
