Пред тижньом ше почало применьовац вименєни Правилнїк о поступаню у ситуацийох насилства, злоставяня и занєдзбованя у школох. Новина же тимом у школох дати ширши овласценя, уровнї насилства ясно дефиновани, як и крочаї у кризних ситуацийох
На Правилнїку ше рок робело, а почало после того кед ше у школи у Трстенику случело же школяр поцагнул карсель наставнїци хтора сцела шеднуц. У децембру, залоньским, принєшени заключки на основи хторих ше могло меняц Закон и подзаконски акти, а влонї на яр ше сцело войсц до процесу одобрйованя.
Вец ше случел май, 3. май, а вец и 4. и нєпреповедзени треґедиї, хтори лєм указали на рак рани нє лєм нашей образовней системи, алє и цалого дружтва.
Тим хтори теди робел на Правилнїку (представителє Педаґоґийного дружтва, репрезентативних синдикатох, особох з Министерства нукашнїх дїлох, тих цо задлужени за социялну роботу, Завод за унапредзенє образованя, наставнїки…) зложел ше же вименєни Правилнїк нє предвидзел кризни ситуациї, док ше нє случели, алє и дзепоєдни други обласци нє були ясно дефиновани. Єдна з найважнєйших була превентивна робота, процес у хторим участвую и родичи, а нє лєм тоти цо заняти у школи. У превенциї би школяре и родичи мали нову улoгу, вельо векшу активносц вшадзи, на трибинох, интерактивних роботньох… Патраци цо и як то було по тераз, то нє новина, бо кед ше на початку школского року направело План роботи, и превенция до ньго уткана, гоч ше случовали нємили ситуациї. Залїчовало ше их, алє нє и вилїчело, так дума Державна ревизорска комисия, хтора катеґорична же школа муши интензивнєйше робиц на евалуациї превенциї, и то унєшене до Правилнїку.
Кед ше дацо случи, гоч цо нємиле, кед дакого дацо знємири, або ма нєґативни, та и драматични пошлїдки, Правилнїк и тото облапел у своїх рамикох. Ту єст даскельо пасма загроженосци, нє шицко єдно кед особа нєпоштредно актер кед ше дацо таке случи, або кед є нє директно уключена у тим цо ше случело, алє ше пошлїдки одражую на його функционованє. Ту ше дума и на природну шмерц школяра, пробованє забойства, забойство школяра у установи або звонка нєй, транспортни нєщесца школярох або наставнїкох, кед школяр скапе, кед дзеци/школяре заложнїки, векши насилства, битки медзи школярами, обяви о подложених експолозивних направох, алє и вилїванє отровних материялох, цо по тераз у Правилнїку нє записане.
И док ше на нїм робело, паралелно ше рихтал и Приручнїк хтори додатно пояшнює цо ма робиц школа, цо школяре, а цо родичи кед ше найду у дзепоєдних од спомнутих ситуацийох. Кед слово о школи, и по тераз ше формовало тими за защиту од дискриминациї злоставяня и занєдзбованя, вони формовани на початку рока, а директор з тим тимом управя. Тераз то кус розширене, або лєпше поведзене, розчленєне. У тиму би по потреби требал участвовац и родитель дзецка хторе було насилне, родитель дзецка хторе церпело насилство, член з МУП-а, з Дома здравя, або Тужительства. Тото на цо ше апелує то же би у тих тимох, або подтимох, наисце були тоти цо чувствую проблем, маю искуства при помоци гоч хторей файти, окреме психолоґийней, або ше указало же ше знаю и можу ношиц зоз стреснима ситуациями.
Додате до Правилнїку и тото же кед школяр насилни спрам занятого у школи, нє годзен ше виписац зоз школи и уписац до другей док ше нє закончи воспитно-дисциплински поступок. Школяр будзе мац документацию цо зробел, кеди, як… и кед ше випише, а упише до другей школи, вона будзе мац информациї о школярови, односно, причину одходу зоз школи, цо ше по тераз нє случовало.
Кед слово о родичох хтори нє сцу сотрудзовац, то уж зоз Законом дефиноване и таке справованє ше каре з пенєжом. Од родителя ше тераз очекує вельо векшу превентивну роботу з дзецми, и одвичательносц кед треба интервеновац. Пенєжни кари з вименєним Правилнїком звекшани.
Препознате и диґиталне насилство, уведзене злохаснованє диґиталних мрежох, знємирююци поруки, фотоґрафиї, итд…
Обука просвитних совитнїкох закончена, Правилнїки и Приручнїки би тих дньох мали буц прешлїдзени школским управом, а вец и школом.
Накадзи маме Правилнїк, вон и обовязує. Нє требал би закончиц як найвекша терха просвитарох, та и других по велїх установох у тим ланцу борби за нормалне школованє, одрастанє, односно каждодньови живот.