Цали тидзень за нами прешол у знаку шветочносцох з нагоди ювилея присоєдинєня обласцох нєшкайшей Войводини ґу Кральовини Сербиї. Окрем полней уваги покраїнских и прикладного простору у националних медийох, шветочних програмох и пригодних словох найвисших представительох державного верху, од тей значней рочнїци останє и тирваци шлїд у Новим Садзе – Музей присоєдинєня, за хтори перши нащивителє, алє и фаховци гваря же є витворени у наисце добре обдуманим, сучасним и интересантним концепту, як и памятнїк кральови Петрови Першому, хтори пре рижни „субєктивни и обєктивни” причини, аж тераз першираз сцигол до Нового Саду. Значи, мож повесц же рочнїца тей историйней подїї достойно означена.
Увидзиме, медзитим, чи ше на тим станє, чи ше випочитує и ширши историйни контекст. Слово о тим, же у тим єдним тижню ми маме ище два округли историйни рочнїци. Нєполни тидзень потим як Войводина облєкла „сербску кошулю”, як то сликовито гварел Яша Томич, вєдно з нову метрополу на себе заруцела и „югославянски капут”, знова по словох спомнутого народного предняка.
Кральовина Сербох, Горватох и Словенцох, познєйша Кральовина Югославия, од народзеня та по вчасни конєц, еґзистовала у бриґох и кризох и нє пожила достаточно длуго же би ше витворела идея интеґративного югославянства. Можебуц югославянски народи нє вихасновали тоту историйну шансу, можебуц ю наисце нїґда анї нє мали, алє нєшка би шицки найрадше забуц Кральовину. А нє шмели би, бо у нєй заправо поставени фундамент, правда гимбаци, за националну еманципацию и „шлєбоду” у хторей кажди з нїх нєшка ужива сам за себе. И „нєдержавотворни” национални заєднїци у єй рамикох почали здобуванє и вибудов „меншинских правох” чий континуитет тирва по нєшка. Чи то наисце була „цемнїца народох” чи заблуда, чи перши зачаток справедлївого и толерантного дружтва на тих трустних просторох, историчаре анї нєшка нє єдинствени.
А нє єдинствени су анї у оцени єй нашлїднїци, „Авнойовскей”, лєбо Титовей Югославиї хтора настала тиж у тим тижню, алє пред 75 роками. За розлику од предходнїци, тота держава ище вше у живим паметаню. Кед би ше ю мало описац лєм у даскельо шорикох, а без идеолоґийних и национал(истич)них епитетох, верим, векшина би ше зложела же то була держава у хторей найвекша часц народу жила лєпше як гоч кеди пред тим, а, будзме щири, и потим. Кед нє пре инше, лєм прето нє треба забувац єй родзени дзень.
Тоти ювилеї, то як назви улїчкох – як ше пременї власц лєбо идеолоґия, так єст тенденция меняц их. Присоєдинєнє ше тераз першираз славело скоро як державне швето, а до влонї лєбо позалоньским, то бул лєм датум з историйних читанкох. Пре будучносц, а и пре правду, барз важне же би и Перши децембер, и 29. новембер, остали запаметани. Голєм у учебнїкох.