Найстарша хижа у Руским Керестуре длуго була символ идентитета Руснацох – вязала нас за приселєнє зоз Карпатох и початок нового способу живота на тих просторох. Час ю нагризал, ми ю нє барз допатрали и чували, и звалєла ше. Пред вецей як двацец роками на єй фундаментох направена нова, алє и тота ше почала валяц.
На нас самих стої цо будземе зоз ню далєй робиц и чи ю зачуваме, чи єй и по други раз даме же би ше звалєла. Процедура за єй одкупйованє вецей нє така проста як цо була скорей, тераз умишани и правно-маєтни одношеня, алє, тераз за розришованє того проблему заинтересовани вецей боки.
ЗАЧУВАЦ ПЕРШОБУТНИ ВИПАТРУНОК
За найстаршу хижу у Руским Керестуре спред Заводу за защиту памятнїкох Войводини задлужена Єлена Филипович, архитекта конзерватор. Вона добре упуцена до цалей проблематики, насампредз до єй конструкциї и радо з нами поприповедала о єй ришованю.
– Найстарша хижа у Руским Керестуре дожила єдно валянє и реконструкцию. Ми ту помогли зоз фаховима совитами, маме зняту цалу документацию. У медзичаше ше звалєла, а Национални совит Руснацох бул заинтересовани за єй обновйованє, цо ми потримуєме. Кед би ше ю сцело обновиц, ми, як Покраїнски Завод за защиту памятнїкох порихтани дац подполну потримовку тому проєкту.
На нашо питанє чи би ше могла направиц реплика старей хижи на другим месце, вона нє одвитовала позитивно, насампредз пре автентичносц.
– Знам же єст проблеми коло маєтно-правних одношеньох, алє ми ше намагаме зачувац хижи у їх першобутним випатрунку, без меняня и додаваня, як наисце були и на тих местох дзе су збудовани.
ХИЖА ПОД ГИПОТЕКУ
Дюра Грубеня, власнїк найстаршей хижи, гвари же би радо предал свой маєток – найстаршу хижу. Хижа укнїжена 97, а порта на 495 кавадратних метери. Медзитим, як гвари, уж длугши час ше нїхто нє интересовал за хижу, нїхто ше му нїч нє питал. Окрем нас, новинарох.
– Боме гей, ище як бим ю предал – гвари Дюра. – Но, вона под гипотеку и ствар ше компликує, алє, шицко би ше могло даяк ришиц, лєм кед би було добрей дзеки. Теди, у тот час є преценєна є на 50 тисячи евра, я на ню достал тельо гипотеку. Як найстарша хижа ма свою окремну вредносц, котру нє мож виражиц материялно.
КОНКУРОВАЦ ДО ЕВРОПСКИХ ФОНДОХ
Як дознаваме од др Йоакима Стрибера, фахового сотруднїка у Централним институту за конзервацию (ЦИК) з Беоґраду, хтори ше уключел до ришованя проблемох з найстаршу руску хижу у Керестуре, конкуровац до европских фондох зоз проєктом дзе була и вона уключена, нажаль, ше на тот завод нє удало. Гоч конкурсна документация пририхтана, процес загамовали пременки руководства у самим Институту.
Но, як наглашел др Стрибер, будзе ше глєдац другу нагоду и конкровац зоз тим проєктом, понеже то наш длугорочни проблем и мушиме го плановац за длугши час.
РИШИЦ МАЄТНО – ПРАВНИ ОДНОШЕНЯ
Национални совит Руснацох перши порушал инициятиву же би ше ришело проблем зоз найстаршу хижу. Єст елаборат за єй санированє, же би ознова врацело єй стари випатрунок, и же би була як дакеди. Як зме дознали од Желька Ковача, предсидателя Вивершного одбору Националного совиту Руснацох, порушана инициятива за єй одкупйованє.
– Перше треба ришиц маєтно правни одношеня, односно розришиц проблем зоз положену гипотеку на ню. Хижа под защиту Заводу за защиту памятнїкох Войводини, та нє шмела буц положена под гипотеку. Проблем ришує адвокат, тераз ище лєтня пауза, и вироятнє ше дакус розцагнє. Єст ту и дзепоєдни други проблеми, алє найважнєйше же єст добра дзека, маме и потримовку Заводу за защиту памятнїкох Войводини, власнїк порихтани же би ше проблем ришело и порихтани ю предац.
ЗА КРАСУ ВАЛАЛА
Место же би найстарша хижа крашела Руски Керестур – вона го бридзи. Медзи новима хижами на Вельким шоре, тераз би мала нове значенє и була би права атракция.
Туристична орґанизация Руски Керестур зоз найстаршу хижу свойо понуканя би преширела на ище єден атрактивни обєкт. Попри школского будинку Замок, зоз виложениима експонатами котри ище вше єст по обисцох, достали бизме прави музей.
ШЛЄПА ХИЖА
Найстарша хижа у Руским Керестуре интересантна и по тим же є обрацена наспак, з облаками до слунка, а гумном на улїцу. Прето анї нє ма облаки на драгу, як звичайно маю нашо хижи. Єй облаки патра до загради.