Михайло Варґа з Руского Керестура, донєдавна заняти у нашей Установи „Руске слово”, у рускей явносци найбаржей познати як успишни ґлумец-аматер. У децембру прешлого року наполнєло ше пейдзешат роки од його першей представи. Тих дньох, на Дамским мемориялу у представи „Зазбероваче труплох”, витворел сиґурно и єдну зоз своїх найлєпших драмских улогох.
Михал после основней школи закончел за квалификованого роботнїка – тапетара. Нє длуго робел тото за цо ше школєл, бо од уж 1975. року бул заняти у нашей Установи „Руске слово” дзе є прияти як воєно-административни референт. Два роки ходзел и на економски факултет, алє му попри роботи було чежко ношиц ше зоз шицкима обовязками.
– Робел сом на отримованю архиви и штири раз ю селєл. Почал сом робиц ище у дакедишнїх будинкох дзе попри друкарнї „Руске слово” було и нашо дописовательство. Там сом велї роки препровадзел з познатим писательом и ґлумцом Миколом Скубаном Соцкийом, поготов на коректури кнїжкох. Мойо роботни обовязки були и приманє оглашкох до новинох, дистрибуция других виданьох, а остатнї 24 роки и самих новинох „Руске слово” – здогадує ше наш собешеднїк.
Михал ище як омладинєц бул активни, як ше теди гуторело, у дружтвено-политичним живоце валала, бул виберани и за предсидателя Младежскей орґанизациї, активни и у фолклору у Доме култури, а вец и у театре. Кед почал робиц, теди ше подрозумйовало же кажди заняти у руских институцийох ма ше анґажовац и у аматеризме и у културним живоце, уж по своїх способносцох.
Як уж шлїдзи у живоце, на шор пришла и женїдба, та Михал зоз супругу Дарину засновали свой дом, народзели ше и двоме синове Мижо и Владко, алє Михал нє опущовал свойо анґажованя. До Театра ше залюбел ище як школяр.
– Паметам же влонї на Крачун було точно 50 роки як сом почал ґлумиц и у представи „Дзивче зоз ширками” з учительом Йовґеном Медєшом. Теди сом бул осма класа. А нє рахуєм тоти койдзеяки драмски слички зоз Скубанову учительку цо зме робели и танцовали… – памета Михал початки своєй ґлумецкей, алє и танєчней драги.
Потим уж як роботнїк, уключел ше до АРТ „Дядя” дзе бавели старши и искуснєйши нашо ґлумци од котрих учел.
– Теди главни улоги у представох бавели Витомир Бодянец, Соцки, Стрибер, Янко Рац, тети Гафка, Ганча Дудашова и Рацова… Я бавел епизодни улоги и досц ми то добре ишло. После представи „Опера за три ґроши” режисер Драґен Колєсар ми гварел же можем уж бавиц и „главнєйши” улоги. Так паметам „Грицово вояченє”, „Флорентински калап” „Ораче”, „Питанки” „Женїдба”… Найвецей сом учел и „краднул” знанє од велїх режисерох з хторима сом робел, а було их и дзешец, Василєвич, Витомир, Папгаргаї, Сисак, Уєвич, Маєра, Солдатович, Клеменс, по наших Зазуляка, Ороса, Ачима – толкує Варґа.
ЖИВОТНА УЛОГА
Любителє нашого Театра Михала Варґу добре познаю як одличного ґлумца и у толкованю озбильних драмских улогох, а окреме уживаю у гумористичних представох, бо за комични улоги Михал тиж ма вельку притоку. Младшим ґенерацийом патрачох окреме паметлїви його одлични улоги витворени остатнїх рокох одкеди наш Театер функционує як професийни. То улоги у „Коцкарох”, „Обласним шпиталю”, „Национална страґедия”, влонї у „Цо видзела послуга”, дзе Михал зоз екипу, тиж одличнима колеґами, наисце брилянтно одґлумел. За таки дияпазон улогох од траґичних по комични, сиґурно заслужни окремни талант, а вшелїяк и озбильна робота, и нє мали труд. Питаме ше му яки му улоги наймилши.
– То озда завишело як сом кеди бул розположени. Улоги було през тоти роки сиґурно 50. Тоти комични улоги и комедиї допущовали з роками же би ше и импровизовало у тексту, поготов кед зме були добре розположени. Велї ми добре „лєгли”, но якош ми найупечатлївша остала улога оца Димитрия Поповича у „Агафиї старого попа дзивки”, то були смутни воєни часи 90-тих, а тиж и тота остатня улога нашого Костельника – одвитує Варґа.
Улога Костельника, улога о хторей ше ище вше бешедує у нашей явносци, а коментари лєм позитивни, бо Михал оца нашей писменосци и остатнї 10 роки його живота наисце упечатлїво одбавел. Хтошка прекоментаровал же то його животна улога.
– И я задовольни як зме одбавели тоту, наисце нєлєгку представу. Було, насампредз барз вельо тексту, алє и поцерпанє як толковац улогу такого велького чловека, духовнїка и интелектуалца… Лєгчейше приказац даяки „видумани” подоби, прето сом длуго о тим роздумовал и пририхтовал ше, пречитал сом окрем тексту представи и кнїжку академика Тамаша „Гавриїл Костельник медзи доктрину и природу”. Так випадло же зме представу и досц часу рихтали. Преглїбйовал сом його особу кельо сом лєм могол, и кладол сом ше на його место як би мнє було преживйовц таки чежки хвильки… Сиґурно же то лєм приблїжне, но публика барз добре реаґовала и барз крашнє прияла цалу представу, од звичайних патрачох по тих цо познаю тоту проблематику. То ми окреме мило – заключел наш собешеднїк.
ПЕНЗИОНЕРСКИ ДНЇ МУ ВИПОЛНЄТИ
Так як живот преходзел у Михаловей ґлумецкей кариєри, так и у його приватним живоце. Синове повирастали, вишколєли ше, Мижо нєшка познати як менаджер готелиєрства – одсек ґастрономия и роби по велїх державох як главни кухар. Владко дипломовани економиста роби у приватней фирми, алє пошол по оцовей драги кед слово о драмским аматеризме, перше як танцоша, а вец и у дружтвеним живоце.
– Велї представи сом ґлумел вєдно зоз сином, так и у тей о Костельникови. Вон бави „обавештайца” хтори вишлїдзовал и бил Костельника. И вон люби тоту уметносц, и гваря же є добри ґлумец лєм правда, нє ма тельо часу бо, ту и робота, и фамелия – дознаваме од нашого собешеднїка.
Врацаме ше ище на Михалову роботу у „Руским слове” одкаль пред трома роками пошол до пензиї. Вон за останї 24 роки окреме допринєсол кед слово о звекшаню числа предплатнїкох на нашо новини, дзе вєдно зоз супругу Дарину у єдней половки валала розношели новини од обисца по обисце.
– То бул барз добри поцаг тедишнєй директорки Наталиї Дудаш, кед зме од Пошти превжали розношенє новинох перше у Керестуре, а познєйше и у других векших местох. Теди у валалє лєм 80 читаче плацели предплату, а було вельо вецей предплатнїкох. Нєшка маме 450 предплатнїкох, а з тим цо ше преда на шлєбодно, и 500 та и 600 прикладнїки ше преда по єдним числу. И наплаценосц стопостотна – визначує Михал.
Тота обовязка му остала и нєшка, алє як гвари, пензионерски днї му цалком виполнєти. Найволї кед зоз супругу чуваю два мали унучки, а дїдо окреме ужива кед им направи колїмбачки. Тераз на шоре и хижка за бавенє…
Познате же за ґлумцох длуго нєт пензиї, та ше сподзиваме же Михала ище нє раз будземе патриц на театралних дескох у одличних улогох.
ОД ЩИРОГО АПЛАУЗА НЄТ ВЕКШЕ
Од жирия публики на Мемориялу Михал достал и награду за найлєпшу улогу, а з тей нагоди нє мож нє спомнуц же подобни награди у його кариєри було надосц.
– Нє читал сом, алє достал сом велї награди – и за епизодни улоги, поведзме нєдавно у „Коцкарох”, вец у „Едену…” дзе сом на републичним уровню достал златнїк, а на покраїнским стрибернїки. У Требиню на Союзним 1989. року сом достал награду як найлєпшого ґлумца-аматера у Югославиї, а першу пенєжну награду сом достал у Малим Црничу у представи „Питанки”. Там зме цали ансамбл позберали шицки пенєжни награди… Но, правда тота же ґлумцови найвекша награда щири аплауз, кед чувствуєш же публика диха з представу, так як було и на тей остатнєй – надпомина Варґа.