Одход до Ческей зошицким пременєл живот цалей фамелиї. Любели свойо роботи, а и дзеци ше вишколовали и осамостоєли. Кетелешово уж вецей як пол вика у малженстве и уживаю у унучатох.
Дзеведзешати роки Кетелешовим нємили пре шицким нам добре познати причини. Син Крунослав наруковал до Требиня, гоч ище нє мал 18 осемнац роки и, як война почала, ишол на фронти на хтори го розподзельовали. Мирослав робел як знїматель и барз часто и сам бул на фронту. Иринка ходзела од єдного до другого и пробовала виратовац свою фамелию.
– У Ческей Републики маме добрих приятельох, котри були у нас 1968. року кед у їх держави були политични проблеми, и познєйше зме ше дружели. Кед у нас почала война, вони ше нєпреривно випитовали чи зме добре и понукали нам пойсц до нїх. Проблеми ше ту нє ришовало и ми пошли до Ческей скияц ше. Мирослав знїмал новорочну емисию, а потим ше и вон ґу нам придружел. Думали зме же то лєм дочасово, же ше ситуация у Югославиї швидко змири и же ше знова врациме до Нового Саду – толкує Иринка.
Медзитим, ситуация ше нє змирйовала, та Кетелешова фамелия роздумовала цо далєй. Перше надумали же пойду до Канади, бо там жил Мирославов бачи, тиж Мирослав Кетелеш. Дзеци бешедовали по анґлийски, а вони двойо були млади, та думали же ше там лєгко знайду. Заш лєм, одлучели остац у Ческей и там су уж вецей як 30 роки.
У истей бранши
Менталитет людзох у Ческей цалком иншаки. Людзе нє таки темпераментни, весели, отворени, як гваря Кетелешово, и ридко хто вас повола дому дружиц ше. По приходу до Ческей, перши почал робиц Крунослав, бо добре бешедовал по анґлийски, потим Оленка, Иринка, а и Мирослав нєодлуга достал роботу. Перше робели у дутяну док нє научели язик, вец Иринка пошла до голдинґ фирми у котрей шили шмати, а потим до хемийней чисцальнї, одкаль пошла до пензиї.
– Як мац, знала сом же мушим буц моцна, згваряла сом ше и з руками и з ногами – памета Иринка.
Крунослав нєодлуга пошол до Капеловей телевизиї, єдней меншей, а источашнє ходзел до школи и закончел ю. Тераз є професор камери и филма на факултету у Опави, дзе роби 20 роки. Мирослава пошвидко поволали робиц у телевизиї Острава.
– Нє бал сом ше же нє найдзем роботу. Проблем могол буц лєм у тим, алє нє бул, же сом нє бешедовал по чески. Вони и так гварели же я бешедуєм по виходнярски, та зме ше радзели без проблема. О два мешаци сом почал робиц на телевизиї „Северна Мораваˮ. Чули у ческей телевизиї же пришол добри камерман зоз Югославиї. Добре ме преверели: дал сом им телефони, контакти зоз бувшей Югославиї. Почал сом робиц у информативней програми. Була то Прашска редакция у Острави, а о даскельо роки сом пошол до Остравскей телевизиї. Робел сом як камерман, а Иринка прекладала кед були даяки висти зоз Юґи. Кед була война у Босней, ишли зме як дописователє и достали зме шофера, ошвицовача, а пол екипи було з ТВ Нови Сад – здогадує ше Мирослав.
Ище док були у Югославиї, син Крунослав и дзивка Оленка робели на ТВ 3П, вона як продуцент дзецинских емисийох, а Крунослав як асистент знїмателя Новосадскей телевизиї – програми за младих.
– Мило ми же ми и син и дзивка у истей, филмскей бранши, односно, телевизийней. Крунослав робел документарни филм у Македониї о Македонцови котри жиє у Ческей, за ньго достал познату награду ческей телевизиї „Елзаˮ и я ше барз цешим. Дарко, унук, тиж закончел филмску школу – монтажу, и пише електронску музику уж 5-6. роки. Пред тим бул шветови конкурс за електронску музику дзе достал першу награду, и тота композиция була знята и послата до вселени. Дзеци нам фантастични, а унучата ище лєпши. Оленка ма тройо дзеци, а Крунослав двойо. Унучата уж одроснути: унук Даниєл, унука Верунка, Сенка, Дарко и Сара. Наймладша, праунука Ники ше нєдавно народзела и вона нам вельке поцешенє. Єй мац Италиянка зоз Ческей, котра була Мис Ческей. Нє лєм нашо дзеци, алє и унучата бешедую по руски, горватски, и по чески.
Кетелешово за себе гваря же су звичайни людзе котри мали виполнєти живот. Вше ше тримали вєдно як фамелия. Кед Мирославови бул 75. родзени дзень, дзеци и унучата му порихтали вельке вешелє и праве теди од унука дознали же буду мац праунучку. Лєдво чекаю же би и Иринка наполнєла 75 роки, теди означа и 55-рочнїцу малженства, а унучка Ники теди наполнї перши рочок. Дзивка Оленка Иринки наявела же буду пиц вино зоз символичну назву „Живот чечеˮ. Вельо того о нїх ше анї нє удало записац.
Кетелешово велїм особом помогли кед мали нагоду. И обидвойо гваря же нє баную. Най би ше шицко тото добре цо зробели у живоце врацело нє им, алє їх потомком.
З путованя до Япону
– До Япону сом путовал 1985. року, вєдно зоз визначним горватским новинаром Жарком Модричом зоз Заґребу. Вон тераз ма коло 100 роки и ище вше жиє у Заґребе. Нашо перше стретнуце Жаркови було барз нєприємне – толкує Мирослав, а Иринка пригваря же було катастрофалне.
– До Токия зме лєцели на авиону 24-26 годзини. По добрим югославянским звичаю, нїґда сом нє путовал без коршовика з нашу добру шлївку. И, як статочни Югославянє, понукал сом зоз ню шицких у авиону, а и сам сом ше послужел. У Енкориджу, дзе ше правело тригодзинову павзу, шеф „Луфтганзиˮ пришол ґу мнє и гварел ми же ми тот коршовик нє однїма, нє бере, и же ми го враци накадзи зидзем на аеродрому у Токию. Иринка ускакує зоз свою часцу приповедки, котру єй пан Жарко виприповедал кед пришол до нїх до госцох:
– Мирослав теди мал длуги власи, бул облєчени до червеней блїщацей кошулї зоз вельку газучку, теди по моди. Вишол зоз авиона таки уфарадловани после длугого лєту, зоз тим коршовиком зоз шлївку и чекал же би ше стретнул зоз колеґами зоз ТАН̕ ЮҐУ. Пришли ґу ньому колеґове и пан Жарко, котрому гварели же пред нїм стої найлєпши знїматель Югославиї. Попатрел вон на Мирослава, та ше му питал чи може стац. Вон му одвитовал же, вшелїяк, же може. Питал ше му же чи може знїмац до вечара? Мирослав знал же може. Пан Жарко гварел:
– И тот чловек, тота жвир, ми теди зняла найлєпши кадри, найлєпши знїмки на швеце!
Иринка зоз того путованя достала прекрасну лепезу и ориґинални японски кимоно. У сущносци, з каждого путованя єй Мирослав приношел окремни дарунки, та ма колекцию яку нє ма анї єдна жена.
Иринка барз люби ручни роботи
– Правим шерца, гвизди, ґомбулї, бренчки, писанки, и то уж вецей як 20 роки. Нє направела сом ище два исти роботи. Нє мам нїяки шеми, сама видумуєм цо и як прикрашим. Цала фамелия ми приноши перли, каменьча, коритка; робела сом и зоз чипку и склом, зоз спрейом. Мало сом предала, а вельо подаровала. Наша Сенка, кед ишла до Япону за 18. родзени дзень, а потим ше там и школовац, як дарунки однєсла мойо роботи. И до Медюґоря до церкви сом их ношела, Илачкей Мацери Божей сом подаровала шерцо з коральох. Наш приятель з Нового Саду Ян Филип, котри за свой 70. рок написал кнїжку и пришол нам ю подаровац, як дарунок и вон и його супруга достали мойо виробки. Були барз нєсподзивани, и питали ше же чи их вообще шму вжац до рукох. Мирослав тиж схопни у ручних роботох, зна барз крашнє рисовац, робиц з макраме технїку, и виробел велї таписериї котри подаровал по швеце, лєм єдна остала у обисцу. Шицки у фамелиї барз любя вариц и печиц, и по тим су шицки познати.
