Гоч були вше якош концом рока, кед зажимнєло, забивачки були важна, озбильна робота при наших людзох, таки як поведзме даяке швето, а роботне. Як роки преходзeли, вельо ше того премєнєло, a традиция и обичаї вше вецей щезую. Рихтанє меса и продуктох з меса постава обтерхованє и бриґа.
Єдна зоз найзначнєйших роботох у обисцох у Сриме кед почнє жима було порихтац месо и продукти з меса нє лєм за жиму, алє и за цали рок, а слово о забивачкох. Кед шицко поробене на польох, остало покончиц и тоту роботу. А як и шицко, так ше з часом пременєла и тота важна робота. Од наших собешеднїкох и їх здогадованьох дознаме як то було дакеди, цо паметаю, а як то нєшка.
На тот дзень обисце було полне
Мирон Джуджар зоз Шиду, по походзеню зоз Бачинцох и зоз фамелиї у хторей його оцец бул професийни месар у валалє (роками мал свою месарню), на початку розгварки гвари же забивачка була велька радосц, бо було цо заклац, швинї ше дома кармело, а окрем фамелиї, позберали ше сушеди и приятелє помогнуц шицко цо требало поробиц.
– Звичайно ше тоту роботу робело концом новембра, жими були моцнєйши як нєшка, алє нїхто ше нє поносовал же му жимно, а була то радосц и за дзеци. Жени вонка вимивали черева и випражовали масц. Робело ше и по блаце, и по шнїгу. Кед шицки роботи були закончени, вечар, обовязно була вечера за тих цо робели. На столє стали тепши з гурку, колбасу и месом, дружело ше, а часто и зашпивало. Кед сом почал жиц у Шидзе роками сом ше намагал тот обичай отримац. И сам сом кармел швинї по дакельо фалати, а знало ше клац и по штири фалати од 150-160 кили. Кед синове Владислав и Мирослав доросли, и вони робели вєдно зо мну – здогадує ше Мирон Джуджар.
Наш собешеднїк гвари же кед ше синове попристановяли и пошли з обисца, приходзели на забивачки, алє ше мушело найсц таки час кед робота шицким одвитовала. Мирон помали престал кармиц швинї у обисцу и припознава же ше забивачка як обичай и традиция помали страцела. Додава же уж дас 10 роки купує од других викармени швинї од 180 по 220 килограми, швиню однєше на „услужне кланє“ и дому ю враци у половкох. Вец дома робя з месом, правя колбаси, кулен, бендов, випражую масц…
Забивачки на дакедишнї Дзень Републики
Тиж и за Владимира Гарвильчака зоз Шиду забивачка була цошка вельке. Гвари же ище робел на забивачки як хлапец у свойого дїда Николи, а месарску роботу цалком научел од оца своєй супруги Нади, Йосипа Клера хтори бул професийни месар.
– Дакеди ше швиню кладло на жем, на древени дзвери и вец ше ю палєло зоз сламу и далєй чисцело и шорело. Вец ше швиню кладло до велького корита, а почал ше хасновац и ґаз же би робота була лєгчейша, а швиню добре ошорело. Роками сом кармел швинї и звичайно забивачка була, 29. новембра. Посходзели ше родзина и приятелє, робело ше, а вечар була вечера. Коштовало ше меса и колбаси, алє и кифлочки садлянїки, а приходзело ше и ютредзень рано на фриштик – гвари Владимир Гарвильчак.
Припознава же остатнї роки нє прави забивачки, швиню уж роками купує, однєше ю на „услужне резанє“, а вец дома обрабя месо по своїм. У тей роботи му помагаю унук Дарко и младши унучата Михайло и Йована, цо нєшка ридкосц же ше дзеци лапаю до такей роботи.
Нєшка тота робота постава терха
И Никола Стоєцки зоз Шиду ше здогадує дакедишнїх забивачкох, кед вельо о тей роботи понаучовал од свойого дїда Николи у Бачинцох хтори бул професийни месар. Наш собешеднїк роками робел як вожач у Индустриї меса „Срим“ у Шидзе, а кед клальня препадла, месарски схопносци хтори здобул, ше му здали же би мог заробиц за фамелию.
– Зоз ище двома хлопами сом одходзел до людзох на забивачки и так сом зарабял за фамелию. То ми ше вше здало, бо през жиму нє було роботи у будовательстве, билєню або подобни физични роботи. Так же домашнї шицко порихтал за забивачку, а ми пришли и шицко поробели. Теди ше ище и черева вимивало, а кед же домашнї сцел же би ше и масц випражело, вец у екипи була и єдна жена хтора то робела. Звичайно ше робело всоботу и внєдзелю, а познєйше и през тидзень. Забивачки починали концом новембра и тирвали аж по Крачун. У сезони знали буц и 33 забивачки на хторих сом робел – памета Стоєцки.
Окрем за пенєж, наш собешеднїк ходзел робиц и до родзини и приятельох, задармо, односно лєм за гевто цо му домашнї порихтали за дом (меса, колбаси, шкварки). Забивачки було вше менєй, бо людзе преставали кармиц швинї. Стоєцки памета же тоту роботу як услугу робел дас по 2017. рок.
– Забивачка дакеди була як даяке швето, а тераз вельо страцела на значносци и самих обичайох. Пришли таки часи же постала обтерхованє. А дакеди, кед ше порихтало вечеру, то була свойофайтове швето, як вешелє, бо бул кажде задовольни же ше шицко поробело и же будзе през рок цо єсц. На забивачкох ше и шпивало. Окреме за столом кед ше шицко поробело, дружело ше, почеркало з вином, людзе ше кус опущели и, були розположени – гвари на концу Никола Стоєцки хтори ище вше карми швинї за жиму.
Вше ма и помоц
Мирон Джуджар гвари же звичайно ище влєце, даґдзе у авґусту, у Бачинцох поєдна себе швиню за жиму, там дзе ше порадзи там му ю и поробя, а вец вон дома далєй роби так як сце.
– Док ми здравє дошлєбодзи, и док сом годзен робиц, а помага ми и син Мирослав зоз Нового Саду. Шицко поробиме, порихтаме месо хторе на концу поквачиме до сушарнї. Нажаль, вецей то нє забивачки як дакеди, алє озда так муши буц – гвари Джуджар.
Бул майстор
Никола Стоєцки памета же дакеди за пенєж ходзел сам робиц и, як гвари, бул главни майстор. Домашнї обезпечел людзох и шицко порихтали.
– Мойо було же бим бул главни майстор, односно водзел роботу, а други помагали. Паметам же спочатку жени умивали, чисцели черева, и ридко хто куповал готови порихтани черева у предавальнї. Нєшка нєт анї жени хтори би то робели, и знали то поробиц так як треба, так же углавним людзе нєшка купую уж готови черева за колбаси, гурки, кулени або бендови – гвари Стоєцки.
