У рамикох 60. „Червеней ружиˮ, у Руским Керестуре, у школским будинку Замок, през три днї Фестивалу була отворена вистава фотоґрафийох фотодокументаристи Петра Дешича. Народне облєчиво Рускиньох, то перше цо на фотоґрафийох нащивителє могли замерковац, а вони робени у амбиєнталним окруженю у Руским Керестуре. На тот завод, подробнєйше о його роботи, побешедовали зме праве зоз самим авотором.
Петро Дешич народзени у Челареве. Кед наполнєл два роки, зоз фамелию ше преселєл перше до Дрвару до Босни, потим до Книну, дзе його оцец, як будовательни инжинєр, достал роботу. После „Олуї” 1995. року, ознова ше врацели до Челарева, мацерового родного места.
Гоч є по фаху хемийни технолоґ, понеже дипломовал на Технолоґийно-металурґийним факултету у Беоґрадзе, роботу у фаху нє нашол. Заняти є у фабрики пива у Челареве.
– Цо сом блїжей фотоґрафиї, далєй сом од жридлового фаху, понеже я од тих людзох хтори аж кед закончели факултет похопели же то нє за мнє. З часом сом и полюбел фотоґрафию, та себе уж вецей анї нє видзим як инжинєра, алє як фотоґрафа – почина Петро.
Його интересованє за фотоґрафию почало ище под час студентских дньох, кед найвецей сликовал природни мотиви, алє озбильнєйше почал фотоґрафовац аж по законченю факултета, кед мал вецей шлєбодного часу. Року 2014. зоз натуралистичних мотивох преходзи на кус озбильнєйши теми – етнїчни заєднїци, хтори му и нєшка у фокусу, а шицко почало кед почал сликовац Словацох.
ПРИЦАГЛА МЕ СТАРИНА
– Под час пребуваня у Франєвацким манастире у Бачу упознал сом єдного католїцкого паноца зоз Селенчи. Видзел же сликуєм, та ме поволал же бим сликовал службу у католїцкей церкви „Пресвятого тройстваˮ у Селенчи. То иншак бул мой перши контакт зоз Словацами, и за мнє то було цошка нове. Теди сом першираз фотоґрафовал жени хтори цали живот у народним облєчиве. И нєшка су. Зачували тото автентичне облєчиво. У Селенчи сом теди видзел и рижни стародавни хижи, церква теди нє була реновирана, и тота естетика ме прицагла. През фотоґрафованє ше намагам зазначиц ориґинални, автентични способ живота хтори пред щезованьом.Циль ми ожиц духи прешлосци, приказац стародавни амбиєнт, врациц ше до часох, можебуц и 100 роки назадок – гвари вон.
После Словацох, Петра вше баржей препознавали як фотодокументаристу зоз „оштримˮ оком за деталї, та предлужел сликовац и шицки други етнїчни заєднїци по Войводини, сликовал и южно од Сави и Дунаю, а потим и реґион – Славонию, Мадярску и Румунию. Зоз своїм обєктивом зазначел на тисячи фотоґрафиї, нащивел числени места, стретал ше зоз рижнима народами, їх обичаями и менталитетом, алє як гвари, на концу дня – шицки людзе подобни.
– Шицки людзе подобни, и то тото цо ме найбаржей фасцинує. Фройдово теориї о людскей психи, наисце точни. Шицки маю исти жридлово людски потреби и проблеми, а покус ми и їх медзисобни нєцерпеня шмишни. Алє, вшадзи то так – приповеда наш собешеднїк и предлужує:
– Кед сом, поведзме, фотоґрафовал Руски Керестур, достал сом єдно обсяжне писмо зоз Дюрдьова о тим же як тото народне облєчиво на фотоґрафийох нєдобре, як то шицко погришне итд. То було їх думанє и я ше намагал буц нєутрални, та сом ше тей особи oпитал чи би вона сцела орґанизовац фотоґрафованє у Дюрдьове, же бим сликовал їх народне облєчиво. Тота особа хтора ми писала гварела „у шоре, розпитам шеˮ медзитим, то було пред двома роками, и од теди ше нїґда нє явела. Пренєсол сом то Керестурцом, алє кельо сом похопел, тот анимозитет бул перше на релациї Керестур–Коцур, тераз то випатра Керестур–Дюрдьов… Руснаци мала заєднїца, од коло 15 тисячи людзох, а ниа, и у нєй єст подзелєня – покус розчаровано констатує Петро.
ПЕРШИРАЗ НА „РУЖИ”
О Руснацох, автор вистави знал лєм основне, а як гвари, мало єст литератури о нас хтора преложена на сербски язик. Прето найволї висц на терен, побешедовац и препровадзиц час зоз людзми. У Керестуре є уж по седми раз, алє його перша вистава отримана праве на тогорочней „Ружиˮ.
– Кед слово о Руснацох, мою роботу попровадзел єден чловек зоз Кисачу, хтори по мацери Руснак, и вон ми предложел же бим сликовал Руснацох. Вон ме повязал зоз предсидательку Туристичного здруженя Любицу Няради, и так шицко почало. Нєшкайша вистава требала буц реализована ище влонї у новембру. Любица теди написала проєкт, средства одобрел Завод за културу Войводянских Руснацох, медзитим, пре корону задумане нє могло буц реализоване у подполносци – толкує Дешич. Вон у тей хвильки пририхтує фото-моноґрафию о Словацох у Старей Пазови, хтора би требала буц готова по конєц рока, а як гвари, любел би зробиц и єдну фото-моноґрафию о Руским Керестуре.
– То мойо жаданє, а чи придзе до реализациї, увидзиме. Треба ше потрудзиц зачувац традицию и културни скарб од забуца. Окреме кед знаме же ше людзе вше частейше виселюю до иножемства, же ше траци интересованє за традицию, а стари хижи препадаю. Но, иста ситуация и при других народох. Так и у Мадярскей, и у Румуниї, и у Славониї. З тим же таки мали заєднїци як ваша, то найшвидше почувствую. Людзе одходза, валали, нажаль, оставаю празни. И у Горватскей, гоч є у Евроспкей униї, и там иста ситуация. Цала Славония празна… Прето думам же ше треба потрудзиц зазначиц тото кус цо ище остало, бо питанє цо будзе о даскельо роки. Як гвари єден мой приятель Мадяр, колекционар мадярского народного облєчива, то уж таки час же вецей анї нє 5 до 12, анї 12, тераз то уж 12 и 5 – закончує Петро.
