Чежки живот, бида, и части хороти велїх здоганяли у периодзе медзи двома войнами, та нє єдна фамелия зоз собу ноши даяку приповедку, искуство або, нажаль, вше блядши памятки на спомнути час. З пожовкнутих фотоґрафийох, алє и шведоченя потомкох, дознаваме же пред вецей як дзешец роками у Коцуре жила старша жена, Мелана Бушова. Тото цо у живоце прежила, велї, а окреме млади, нєшка анї задумац нє можу.
– „Шеснац роки ци Меланко, живот пред тобу, дзецко мойо” – гуторела мац своєй дзивки док єй помагала облєчиц скромни, алє красни, били кабат. Так шведоча потомки Мелани Бушовей хтора ше теди, 1928. року, одавала до Дюрдьова. Штефан бул красни челєднїк, параст, зоз добрей фамелиї. Як леґинь, єден час ходзел до Коцура ґу дзивчатом, и попачела му ше праве Меланка. Спочатку, малженство було сладке, а їх живот збогацели троме синове. Медзитим, теди медицина була на нїзких конарох свойого розвою, хлапчикове ше у кратким периодзе похорели, и шицки троме єден за другим поумерали. „Будзе ещи дзеци” – так теди старши гуторели, бо шмерц малих дзецох була часта, алє боль за нїма, окреме мацером, нїч менша як нєшка.
Штудирал Штефан, штудирал, и одлучел же купи хижу себе и своєй супруги, думаюци же у власним обисцу буду мац вецей щесца. Стара, запущена хижа, за хтору мал вичитац пенєж, нє такой-так му ше пачела, алє за лєпше нє мал. Самого себе прешвечовал же вона будзе крашнє випатрац, лєм док ю пооправя. Же би заробели, Меланка и Штефан ходзели до ґаздох робиц зоз седмей, осмей, та аж и з дзевятей часци. Чежко заробени динар укладали до замасцованя, билєня, добудовйованя, а шицки роботи Штефан сам робел. Нє раз, по горучави, лєгал на жем, дакус оддримал, та далєй до роботи. Людзе познєйше гуторели же ше праве прето и похорел. Туберкулоза теди велїх одношела.
Штефан пожичел пенєжи, пооправял хижу, та лєгнул до посцелї. Меланка ознова мала бриґи – на умор хорого чловека, вельки длуства, и нїкого хто би ю поцешел. Праве тото поцешенє нє глєдала далєко, нашла го у сушеда.
Од шесцерих дзецох хтори виховали, обисце вше було полне зоз унучатами
ЄДНА ЛЮБОВ ПОШЛА, ДРУГА ПРИШЛА
Йовґен, щеткар, бул ридко красни хлоп. Бивал обок при „новому” Меланковому обисцу, и часто нащивйовал сушеда док бул хори. Меланка, шумна и вше нашмеяна, такой ше Йовґенови попачела. Споза ошмиха скривала смуток и жажду за любову хтору єй, на шмерц хори супруг, вецей нє мог подаровац. Познєйше, Йовґен вше ридше нащивйовал Штефана, а вше частейше Меланку.
Кед Штефан умар, Меланки було 23 роки. Теди, уж була у другим шоре, а Штефан умар знаюци же дзецко хторе Меланка чекала, нє було його. Пред шмерцу гварел сушедови же док пойдзе на гевтот швет, най себе вежнє Меланку, бо є добра жена.
Меланка уж знала же єй после Штефановей шмерци нє будзе лєгко. Хижку хтору нєдавно обилєла, мушела предац. Сама, у другим шоре, остала на драже, та ше врацела ґу мацери до Коцура. Раховала же нєодлуга поглєда Йовґена.
До Дюрдьова ше врацела кед уж барз чежко ходзела. Мала вельки брух, а дзецко ше питало вонка. Йовґен Меланку сцел, и пристал ше з ню оженїц, и конєчно и розкресциц з длугим леґиньченьом. Пошвидко ше им народзел хлапчик, а вец и дзивчатко. Свой живот Меланка з фамелию предлужела у Новим Садзе. Конєчно ше єй видзело же є наисце щешлїва.
НЄ ГРОЖЕЛА ЛЄМ ВОЙНА
Другу шветову войну Меланка з фамелию дочекала у Новим Садзе. Чежко було потамаль, а отамаль, випатра, ещи чежше. По варошу ше круцели вшелїяки приповедки о страхотох хтори война зоз собу принєсла. Млада пара ше радзела же чи би нє пойсц з варошу до валалу, та ше скриц и чекац най ше тото кирваве шалєнство закончи.
Порихтана же уж пойду, Меланка чекала Йовґена же би ше врацел з варошу. Медзитим, дочекала лєм вистку же Йовґен настрадал врацаюци ше дому на мотор-бициґли. О три днї, Йовґен умар.
Меланка вжала до рук уж порихтани куфри, та з двоїма дзецми пришла ґу тей хтора ю вше притулєла ґу себе – своєй мацери до Коцура.
Пошвидко у Новим Садзе окончена позната Новосадска рация. Випатра судьба, заш лєм, на час виплашела Меланку з варошу, бо по велїм судзаци, и вона у спомнутей рациї могла скончиц.
У КОЦУРЕ НАШЛА СВОЙ МИР
Гоч ю, у мацери, крашнє привитали, попри ещи дзевецерих устох, Меланка такой видзела же нє хибела дома при столє. Знала же муши заробиц даяки динар, та ходзела до ґазди робиц з рису. Медзитим, самей жени на полю робиц було барз чежко. Пред тим чежко було и достац роботу. Но, Меланка шицко робела сама. Єдина потїха були єй дзеци, хтори ю вше дома чекали.
А вец упознала Янка, хторому тиж туберкулоза вжала супругу, и остал сам з двома дзивчатами. Обидвойо дзелєли исту судьбу, та ґдовец и ґдовица мали велї заєднїцки теми, блукаюци за щесцом. Полюбели ше, и одлучели же буду вєдно жиц.
– „Двом хлопом ши дєплови потаргала, алє мнє нє потаргаш” – часто франтовал Янко з Меланку знаюци за єй прешлосц, а о тих словох шведочи Меланова дзивка Гелена.
И теди Меланка єден час остала сама, алє лєм док Янко бул на фронту. Поцерпала же ше ознова стретнє зоз свою нєщешлїву долю, медзитим, випатра же зло на Меланку дакус призабуло. У Коцуре нашла свой мир и дочекала свойого супруга з войни. Познєйше народзела ещи двойо дзеци, та вєдно з Янком виховали шесцеро. Нє раз на столє хибело хлєба, а у кишенки динарчка, алєслава богу, нїґда нє хибело здравя и злагоди.
Янко и Мелана вєдно дожили старосц. Правда, и треци Меланков муж ше преселєл до вичносци и у старосци вона заш остала ґдовица. Под стари днї дзечнє преприповедовйовала як крачала през живот споминаюци и Штефана, и Йовґена, и Янка. Споминала и стару, праве обилєну хижу у Дюрдьове и покойних синох, нєпреривне глєданє щесца… Памятки поставали далєки… Замру док их вецей нїхто нє будзе споминац.
Мелана зоз своїм сином Янком, нєвесту и їх дзецми