Найновша акция леґализованя безправно вибудованих обєктох у Новим Садзе нє дава вельку надїю же ше риша нагромадзени пробеми, алє дава надїю же ше конєчно претаргнє „дзиву вибудов” и же ше проблеми котри настали зоз нєпланску вибудову почню ришовац там дзе годно.
У Новим Садзе ше будовало на каждим месце дзе ше лєм могло будовац – у строгим центру, дзе ше меняло стари випатрунок городу, надбудовйовало ше ровни закрица на старих будинкох, на польопривредних жемох звонка будовательного реону ше правело хижи; у строгим центру у длугоких дворох шопи и комори ше претворйовали до квартельох.
Так, нє лєм же ше губело ґенерални план городу, алє город остал без желєнїдла, паркох, паркинґох…
НОВИ САД ВЕЦЕЙ НЄ УРБАНИ ШТРЕДОК
Проблем нелеґалално вибудованих обєктох потераз пробовали ришиц штири закони, а тот пияти, котри на моц ступел концом прешлого року, требал би буц конєчни и ришиц вельки проблем нашей квартельней политики. Скорейши министри за урбанизем пробовали упросциц процедуру кельо то могли, алє у пракси то нє ишло єдноставно.
Як гваря велї фаховци, гражданом то остатня нагода же би ше озаконєло шицки обєкти. То найтуньши поступок озаконєня, скорей було потребне вельо вецей документациї и пенєжи. Тераз то мож зробиц ефикаснєйше, швидше и найтуньше.
У Новим Садзе ше нє зна точне число нєлеґалних обкєтох. На основи рижних предходних акцийох и законох же би ше направело шора, постоя 44 938 вимоги за леґализацию, алє ришени лєм кус вецей як пейц тисячи. Гевти у поступку, и озда ше дакеди найдзе компромиси.
ПРОБЛЕМИ НА ПЕРИФЕРИЇ
Безправни населєня у Новим Садзе як цо Адици, Верничка рампа, Сайлово… настали на местох котри зоз Ґенералним урбанистичним планом були предвидзени за други намени, насампредз як привредни обкєти. Будовало ше без плану, хто дзе сцигол и як ше му видзело, лєм же би ше прешло цо туньше, а тоти населєня, заш лєм, були блїжей як перши населєни места коло Нового Саду. Праве пре блїзкосц городу, ту и направели вельки хижи, маркети, фабрични гали.
Єдно од тих населєньох то и Адици, у котрим жию вецей як дзешец тисячи жительох, найрозличнєйших социялних структурох. – У Месней заєднїци Адици на тот завод було вельке интересованє за леґализацию безправно направених обєктох. У поради зоз Заводом за будовательство Нови Сад, ми примали їх формулари за вимоги. Но, вельке интересованє за леґализацию було и пред пар роками кед на вецей заводи запровадзовани акциї коло леґализациї. Думам же тераз остали лєм гевти котри нє маю средства же би порихтали потребну документацию, бо то, єдноставно, нє сцу зробиц, або хто зна пре хтори причини – гвари Йован Драча, секретар Месней заєднїци Адици.
Иншак, у тей Месней заєднїци орґанизовани трибини на хторих ше заинтересовани упознали зоз цалу проблематику, и видно було же єст ефекту.
НЄУКНЇЖЕНИ КВАРТЕЛЇ
Трибини орґанизовани и у других населєньох, та и на Подбари и на Салайки. Ту ше находза даскельо нєзакончени будинки на котри положени клатки, алє и даскельо котри уселєни, алє без основних условийох за живот. То нє єдини будинки у Новим Садзе, котри маю таки проблеми.
– Инвеститор будинок вибудовал без дозволох, без ришеньох, нє уплацел комунални такси, маме заєднїцку струю, єден струйомер. Його основна длужносц би була вимириц шицки трошки, алє вон банкротирал. Тераз то уж очиглядне же вон то нє може зробиц, гоч би мал и дзеку. Ми, квартельоше нє маме пенєжи, односно двойо цо мали, сами себе уведли струю, а ми ше и далєй трапиме и вадзиме. У сущносци, будинок нє закончени, гоч ми вимирели шицки трошки – гвари Єлица Стаменкович, котра пред осем роками купела ґарсонєру у улїци Пери Попадича.
ТРЕЦИНА НЄЛЕҐАЛНА
Трима ше же у Сербиї на концу 2015. року було 1 476 443 нєлеґални обкєти. Од того лєм половка, коло 771 000 поднєсли вимоги за леґализацию, док гевти други то вообще нє зробели. То значи же трецина обєктох у Сербиї нєлеґална. У Сербиї леґализовани лєм 30 000 од 770 000 безправно вибудованих обєктох.
Гоч у тим предняча городи, нє лєпше стоя анї менши места, понеже дзива вибудов у Сербиї постала масовне зявенє. Но, сам попис вельо швидше идзе у менших местох, дзе ше будовательни инспекторе вельо лєпше можу орґанизовац и маю лєпшу контролу.
НАЯВЕНЕ ВАЛЯНЄ ТИСЯЧ ОБЄКТОХ
Гоч ше у явносци бешедує о валяню вецей як тисяч безправно вибудованих обєктох у Новим Садзе, то у пракси, пре рижни причини, чежко годно витвориц. У ствари, анї нє циль же би ше валяло вибудоване, циль же би ше нашло ришенє.
– Треба буц реални и спатриц шицки аспекти нєлеґалних обєктох. Нам затераз найвекши задаток же бизме нє дошлєбодзели дальшу безправну вибудов. Цалком ю зопрец. Тераз зме зопарли вибудов єдного велького обєкту у Новим Садзе котри започати без потребних дозволох, пред тим троме инвеститоре сами одустали од дальшей вибудови. Ище скорей, 18 инвеститотре сами станули зоз вибудову и збераю потребну документацию – гвари главна будовательна инспекторка Славица Лазов.
БЕЗПРАВНЕ – НЄ ПОСТОЇ
На єдней трибини о безправней вибдуови у Новим Садзе на звичайне новинарске питанє професорови будовательного факултету цо би требало зробиц зоз нєлеґализованима обкєтами, вон кратко одвитовал
– Требало би их звалїц!
На нашо запрепасценє, вон пояшнєл – у сучасним швеце, ґу котрому ше ми намагаме, нєлеґално вибудовали обкєти нє постоя. Єдноставно, тото цо нєлеґалне, нє може ше озаконїц. Сама вибудов ма свой процес, од задоволєня ґенералного плана места, плана самого обєкта, дозволох, приключкох… та по саму реализацию, шицко муши буц плански, обдумане, леґалне. Док ше так нє почнє ришовац пробмеми, гевто шицко друге будзе нєефикасне.