Аматере по наших културно-уметнїцких дружтвох звичайно преходза по уж утапшаней драги предходних ґенерацийох. Од найпростейших крочайох у гоч котрей секциї, дойду по якиш свой верх кед преставаю з активносцами у аматеризме. Приходзи до змени ґенерацийох, оставаю лєм найупартейши, давно обрани од култури, хтори ше од нєй нє можу так лєгко ментовац. Єдна з нїх и Марияна Сивч.
Новосадски ветеранє, танцоше Руского културного центра ше позберали 2015. року, кед ше рихтало Вельке коло за Ґиниса. Рижни ґенерациї ше теди зишли, а хореоґраф бул Миломир Шайтош. Миломир, або познатши Митя, длугорочни танцош, велї роки робел як хореоґраф у Дружтве, остатнї роки з ветеранами, алє пре велї други обовязки роботу коло отримованя пробох спонтано преруцовал на Марияну. Кед пред трома роками гварел же вецей нє годзен робиц, же би ше ґрупа цалком нє розформовала, роботу превжала Марияна.
Роками пред тим вона у Дружтве кончела, так повесц, шицко цо требало, найвецей коло орґанизациї друженьох и манифестицийох, преслави Нового року, балох, путованьох… Одмикала и замикала, та так якош, гвари и тото почало.
Мариянова хореоґрафия
– Щиро, идеї за хореоґрафию Войводина ми дала єдна з наших танцошкох. Танци зведзени, нєпреривно мам на розуме же то ветеранє, а Закарпатски танци, е то уж реакция на хореоґрафию Войводина хтора була покус спомалшена, та танцоше пожадали дацо темпераментнєйше. Нє дали ше мойо танцоше, а спомнути танєц то цошка цо чувствуєме як нашо. Мирослав Пап зробел аранжман, а Владо, мой супруг, поставел мелодию, гвари вона и предлужує о тим же кед у фамелиї музичар, як єй Владо, хтори децениями компонує и грає, вообще єй нє лєгчейше робиц.
– Я задумам тото цо ми треба, цо бим любела, и поскладам, а вон ми гвари же то гармонийски нє мож так як я задумала, и вец ше мушиме догвариц. Зна то потирвац, алє на концу ше заш лєм порадзиме, гвари наша собешеднїца хтора зоз супругом, вецейдеценийним директором Руского културного центра або такволаней Матки, трицец роки у малженстве.
Кед нє танцовала, вец шпивала
Марияна Сивч, народзена Мункачи, одросла у Новим Садзе. У варошу закончела основну и стредню школу, уписала ше на студиї, потим шицко напущела и почала робиц. Покус єй жаль же тота обласц остала нєдокончена.
– Були то чежки часи дзеведзешатих рокох, инфлация була велька, ишло ше за роботу и цо скорей заробиц даяки динар… Пререзала сом, робим у фирми Нива, нєшка як менаджер набавки, путуєм до Жаблю на роботу, и то функционує три децениї – гвари вона, скоро трицец роки у Ниви, а у новосадскей Матки, такповесц цали час.
– У першей класи сом почала ходзиц до Матки, алє и на годзини руского язика, учителька ми була Мария Чакан. Мушели зме обовязно ходзиц до Матки соботами од 9 до 12. Любела сом там ходзиц шпивац и танцовац, а шпивала сом аж и на „Пупчу”. У седмей и осмей класи сом нє ходзела, а у стреднєй школи, Вира Гудакова надумала оформиц младежску ґрупу, фолклорну пририхтуюцу. Гварела сом же нє будзем ходзиц. Вира була мудра, наволала мацер и порадзела ше з ню. Так ше я врацела до Матки. Пошвидко сом була у виводзацкей ґрупи танцошох и од теди сом активно длуго танцовала.
А вец сом ше одала и народзела хлапца. Нє мал анї два роки кед ше ишло до Свиднїку. Сцела сом пойсц як туриста, алє ше Мирослав Пап з тим нє зложел. Вон теди водзел дзивоцку ґрупу, такой ме поволал шпивац до ґрупи хтора ишла на спомнуту драгу, та сом два тижнї пред одходом учела тексти напамят. Була сом под стресом же нє будзем знац шпивац, же дацо будзе нєдобре, а прешло шицко так як треба – приповеда Марияна, хтора у ґрупи шпивала вецей як 10 роки. Бул то плодни период у Матки кед ше ходзело на турнеї по иножемстве, кед добре функционовал и фолклор, младежски и виводзацки, хтори водзел Миломир Шайтош. Вєдно зме путовали и шпиваче, и танцоше и оркестер. Були зме компактни, Мирослав бул креативни, учел нас шпивац и по лемкивски, виходнярски, вше дацо нове здумал, а вше иншаке, з єдним словом – уживала сом. Теди зняти и ЦД, а Владо и я мали уж и другого хлапчика.
Робота з наймладшима
Велї нє знаю же Марияна була и руководителька дзецинскей танєчней ґрупи у Матки. Було то од 2006. по 2011. рок. На проби ходзели и пейцрочни дзеци, а їх син Александар мал шейсц.
– Тота робота наисце ,,черпала”, алє сом ю любела. Була то шумна ґрупа наймладших танєчнїкох. Нашлїдзела сом якиш два хореоґрафиї, а поробели зме ище три танци, медзи нїма познати „Козачок”. Сходзели зме ше раз до тижня, перше зме мали танєц, а вец було шпиванє. Дакеди з Владом, а дакеди зме пущали знїмок. Мирослав Пап ми з часу на час понукнул музику, шицко ше зложело и настал танєц. Наташа Шайтошова, Митьова супруга, шила ношнї. Була схопна шивачка, з нїщого знала створиц дацо и так шицко почало. Назберали зме облєчиво, знаходзели зме ше на шицки боки. Кед себе лєпше роздумам, так и нєшка, лєм же теди якош шицки цо робели у Матки думали же будзе лєпше вшадзи, а и у держави було таке розположенє. Остатнї роки наисце чежко, и гоч после мнє успишно робели з дзецми и други, младши, сцели, думам же нєшка найчежше прицагнуц дзеци до Матки пре вецей причини, найбаржей пре їх завжатосц и вельку обтерхованосц з иншим. Видзи ше ми же кед бим тераз почала ознова робиц з дзецми, сановала бим их, ми би ше лєм бавели и нїч бизме нє навежбали. Теди було заш лєм иншак, а и мойо були мали, та сом их озда баржей могла розумиц – щира Сивчова, и наглашує же кед дацо нє може, теди пререже.
– Можебуц придзе час кед сом єдного дня нє годна анї танцовац, кед будзем мушиц тото напущиц, алє ше наздавам же ше то ище нє случи. Я нє з тих цо любя шедзиц дома и нє чежко ми, вше пойдзем на концерт, або на представу. А любим и путовац. Конєчно ми дзеци одроснути и нє мам обовязки як дакеди, та кед можем, идзем даґдзе, дацо видзиц, ужиц… Пойдземе з Владом, алє часто то з пайташку до даєдней жеми, а з фолклором звичайно ту, по Войводини, Сербиї, Босни… На таких путованьох зна буц напарто, часто ше идзе и на єден дзень, а вше сцеме цошка и видзиц, а маме и друженє и наступаме. Кед ше после наступу коло пол ноци врацаме дому, нє знаме дзе нам початок, а дзе конєц. Алє то ше швидко забудзе. Оставаю памятки на крашнє препровадзени час, на анеґдоти з хторих ше нашмеєме, розтерхуєме. Думам же тоту ґрупу ветеранох трима праве тото друженє. То барз важне, важни людзе хтори приходза, и кед маш добри тим, вец добра и атмосфера, а и робота.
И кед ше ми нє барз сце пойсц на пробу, наженєм саму себе, позберам ше и пойдзем, одробим и пешо ше врацим дому. Мнє то найлєпша антистрес терапия – гвари на концу Марияна Сивч.
А почало од гармоники
Владимир Сивч музичар и директор РКЦ-а. Од 85. року лєм двойо окрем нього були директоре, по мандат. Цали час тоту функцию окончовал, та и теди кед нє бул директор, бул сотруднїк, уметнїцки орґанизатор з меншима прервами, вше бул там дзе и кеди требало. Одкеди з Руского Керстура пришол до Нового Саду, нєт того кому на гармоники нє грал. Требало грац и танєчнїком и хору, шпивацким ґрупом и на балох у оркестри, приятельом…Владо грає у даскелїх оркестрох звонка Матки, класику, джез, забавну, народну музику… Ище влонї и тото функционовало, тераз гвари, слабше. Дванац роки грал з ,,Триом Антония”, а до конца трио у квартету. А нїч би з того нє було кед би му оцец нє купел гармонику и нє учел го грац. Теди ище нє ходзел до школи, а гармоника була велька.
– Ище вше ю кладзем на хрибет, правда, чежша є як цо була на початку, поготов у младосци, прето сом купел меншу – гвари Владимир, вше розположени за франту. О бриґох нє сце, видзи ше му же им нєт конца.
Вокраци
– Кед пришол Владо до Матки, я теди танцовала, було то 1985. року, а о 5 роки зме були леґинь и дзивка. 1994. року зме ше побрали. Владо пред тим студирал у Суботици, алє кед ше влапел до музики, шицко напущел. Дзеведзашатих ше народзели и нашо хлапци. Док були мали, обидвоме ходзели до Матки. Старши Александар и шпивал и танцовал, ходзел до музичней, алє концом основней школи вецей нє сцел. Младши Михайло нє бул за танєц. Сцели зме же би кажде ишол по своєй драги – гвари Марияна.