Манифестация „Днї рускей култури”, хтора того лєта отримана у Беоґрадзе вшелїяк представя єден позитивни крочай у промовованю нашей традициї, та аж и творчих капацитетох у ширшей заєднїци. Вона би требала, насампредз, буц нє верх, алє початок єдного озбильного процесу отвераня рускей култури ґу ширшей публики и спатраня шицких єй аспектох хтори творя єдно богатство, хторого зме до конца анї нє свидоми.
Чувствуєм ше, пре свойо професийни квалификациї и особни прихильносци ґу науки о прешлосци, обовязни здогаднуц нашу явносц же нам ше приблїжує рочнїца хтора би могла у найменшей мири буц голєм под’єднак значна кельо и 250-рочнїца присельованя Руснацох на тоти простори котра означена 1995. року. О нєполни три роки, пред нами будзе 100-рочни ювилей Руского народного просвитного дружтва (РНПД), формованого на сновательней схадзки у Новим Садзе, 2. юлия 1919. року на инициятиву священїка Дюру Биндаса, хтори потим бул його длугорочни подпредсидатель, а вец и предсидатель. Можебуц ше дахто будзе питац прецо нательо значна рочнїца єдней орґанизациї, нєшкайшим словнїком поведзене – здруженя гражданох? Одвит тот же, нє лєм же слово о першей културно-просвитней орґанизациї бачванско-сримских Руснацох, алє и же зоз снованьом РНПД Руснаци на тих просторох першираз „положели на папер” основни потреби од круциялного значеня за обстоянє єдней заєднїци на културно-просвитним планє. Як цилї зарисовани виробок Ґраматики и найзначнєйших учебнїкох, розвой уметнїцкей литератури на нашим язику, видаванє новинох и календара, писанє Историї, снованє друкарнї и други значни конститутивни елементи за єдну културу. Значна часц тих цильох и витворена у медзивойновим периодзе. Требало би надпомнуц и же ше даскельо нашо нєвладово орґанизациї у своїх статутох поволую праве на традициї РНПД, гоч их на розлични способ толкую, цо вшелїяк їх право. РНПД нєшкайшей рускей заєднїци охабело єдно огромне богатство и праве ше прето мушиме з максималну озбильносцу одношиц ґу єдней такей рочнїци.
Означованє рочнїци снованя РНПД нє шмело би буц огранїчене на єдну шветночну академию, лєбо округли стол. Требали бизме вихасновац нагоду же би по якимшик шоре 2019. року централна преслава Националного швета Руснацох у Сербиї требала буц орґанизована у Новим Садзе, дзе наша перша културно-просвитна орґанизация и формована. Националне швето концептуално пошвецене снованю и цалокупней дїялносци РНПД би мушело буц лєм початок означованя рочнїци хторе би тирвало. Способи означованя вшелїяк и медзинародна наукова конференция, видаванє значних публикацийох, орґанизация вистави у сотруднїцтве зоз локалнима и покраїнскима установами култури и орґанизованє концертох, литературних вечарох и подобних змистох у шицких местох з руским жительством би були найадекватнєйши способ преслави факту же зме за тоти сто роки нє лєм обстали, алє зме дожили и значни уровень културного розвою. Можеме повесц же би после „Дньох рускей култури” требал шлїдзиц цали єден – „Рок рускей култури”.
Медзитим, тоту рочнїцу, насампредз, мушиме похопиц як огляднуце на шицко цо посцигнуте у предходним сторочу и на тот способ отвориц шлїдующе. Ювилей РНПД би, поправдзе, требал буц инауґурация нового напряму у планованю рускей културней политики и институцийне отверанє за нови, сучасни приступи ґу творчосци зоз подполним уважованьом и пиєтетом спрам того цо нам охабене на чуванє. Мушиме похопиц же окрем чуваня традицийного културного скарбу маме полну одвичательносц спрам своїх потомкох охабиц им на чуванє и свою власну творчосц зоз печацом часу у хторим жиєме. Ми маме обовязку справовац ше спрам того цо остава за нами, голєм у истей мири як спрам талу хтори нам охабели нашо стари.
Становиска висловени у тим тексту виключно авторово и нє вше одражую ушорйовацку политику новинох „Руске слово”.