До Райового села з Руского Керестура Грубеньова фамелия ше приселєла 1902. року. Од того часу по хвильку кед ше у валалє народзел Звонко Грубеня, прешло вецей як пол вика. Гоч у нїм нєвелька гарсточка Руснацох, роками ше там нашо людзе боря зачувац тото цо од своїх предкох понаучовали.
Перши крочаї у Райовим селу Звонко справел теди кед индустрийна револуция у цалим швеце навелько обняла швет, кед млади слухали Битлсох и Ролинґстонсох, а Пеле бул идол залюбенїком до фодбалу. Накадзи кус подроснул, Звонков оцец Данислав и мац Ана, родом Колєсарова, пратали свойого сина до парастских роботох одмалючка. Нє було му чежко, бо любел поля, а окреме живот на валалє.
УЧИТЕЛЬКА МА ВЕЛЬКИ ЗАСЛУГИ
Основношколске образованє у Райовим селу тирвало пейц роки, а ище три ше ходзело до Ґунї. У перших пейцох класох Звонко мал и годзини руского язика при учительки Цецилиї Гаргай, хтора тримала же ше язик муши знац. Була упарта, и дзекуюци праве тому, теди дзеци, а нєшка одроснути людзе, научели крашнє бешедовац.
– Нє любел сом ходзиц до школи, до роботи сом ше дзечнєйше лапал. А кед ми оцец умар, гоч сом бул леґинь, цалу роботу и ґаздованє сом на себе превжал – приповеда Звонко о часох пред вецей як 50 роками.
Оженєл ше з Рускиню, Славицу Колбасову, а пошвидко фамилия преширена з двома синами – Даниєлом и Драженом.
Од самого початку Звонко робел жем. Познєйше реґистровал фамелийне польопривредне ґаздовство. Обрабя 50 гектари, ма єдного занятого, як и наднїчарох по потреби роботох на полю.
– Мал сом нагоду вжац єдного роботнїка на полни роботни час, поряднє му давац плацу и приявиц го. Мой син уж навелько робел зо мну, добре му ишла робота, а по фаху сом лєпшого нє могол найсц – толкує Звонко.
На 14 гектарох Грубеньово продукую пир, нашенє подобне житу хторе ма векше зарно, и гваря, вецей протеини, а менєй ґлутену. Тото цо наглашую же продукция еколоґийна, и же ше го досц добре предава.
Дакеди Грубеньово ховали и статок, алє ше з роками опредзелєли лєм за продукцию рошлїнох. Швинї тримаю лєм тельо, же би було до обисца.
Пред двома роками були вельки вилїви на подручю жупаньскей и бродскей Посавини, у Ґунї, Райовим селу и других местох коло рики Сави. Скоро шицки обисца були у води. Грубеньово мали щесца же им хижа нє була под воду, алє лєм двор.
– Жем после вилївох подлєйша, и добре знам же будзе мушиц прейсц єден час док ознова нє будзе як дакеди. Провадзиме шицко, гноїме, и видзи ше ми же помали ставаме на ноги – приповеда Звонко.
БРИҐИ МЛАДИХ НА ВАЛАЛЄ
– Дакеди у Райовим селу була велька фарма буяцох до хторей валалчанє предавали свойо польопривредни продукти, як и силажу – толкує Звонко. – Велї робели на тей фарми. Хто нє робел на фарми, обрабял власну жем лєбо кармел статок, бо други вибор нє мал. После вилївох фарма престала робиц. Тераз гваря же млади одходза до иножемства, лєбо до других часцох Горватскей, бо хто нє ма власну жем, нє ма дзе робиц. Наднїчарох ше бере з часу на час, а людзом, окреме младим потребна сиґурносц – бешедує Звонко о стану у Райовим селу. Та, заш лєм ше наздава же приходза лєпши часи.
– Тих дньох нам пришол до валалу о. Олеґ Закалюк, млади грекокатолїцки паноцец хтори будзе на стаємней служби у Райовим селу – гвари Звонко. Наздаваме ше же вон вєдно з панїматку превежнє и културни живот Руснацох у валалє, а понеже су обидвойо млади, верим же буду успишни. Панїматка Мария Закалюк уж робела у културним дружтве Руснацох у Вуковаре, та ма искуства – гвари наш собешеднїк.
Райове село припада општини Дреновци, а у нїм ше 64 особи вияшнєли як Руснаци. Звонко гвари же Руснацох єст кус вецей, коло 80, и намагаю ше цо длужей затримац младих у тим валалє. Поряднє посилаю дзеци до Лєтней школи Руснацох у РГ, и цеша ше кед им ше гоч цо на тоту тему уда покончиц. Гваря же асимилация барз велька, и барз би любели кед би ше у там ознова виучовало по руски, а окреме кед би ше число Руснацох звекшало. Покус носталґично Звонко спомина грекокатолїцку церкву св. Йосафата, котра попри културного Дружтва „чува” и зазберує Руснацох. Там ше нашо людзе чувствую як кед би були на своїм, як дома.
АКТИВНИ И У КУЛТУРИ
Пред седем роками, 2009. року, у Райовим селу основане кулутурне дружтво Руснацох „Цвелфериї”. Маю тамбурови оркестер котрому на чолє Даниєл Грубеня, а предсидатель Дружтва Звонко.
– Я им лєм потримовка, кончим коло финансийох, а вони ше о шицким стараю сами. Сами уча шпиванки, наступаю на наших манифестацийох по Горватскей – задовольно бешедує Звонко о младих и їх активносцох.
