Норвежски дипломат Ян Брату од першого януара 2021. року превжал положенє шефа Мисиї Орґанизациї за европску безпечносц и сотруднїцтво (ОЕБС) у Сербиї у ранґу амбасадора. Мисия ОЕБС у нашей жеми урядово присутна уж 20 роки, а амбасадор Брату за „Руске слово” потолковал єй роботу и вредносци за хтори ше заклада.
РС: Мисия ОЕБС у Сербиї през сотруднїцтво зоз националнима совитами, державнима институциями и цивилним сектором у континуитету анґажована на унапредзованю меншинских правох. У хторей мири тота активносц значна за розвой демократского дружтва у Републики Сербиї?
– Отворени диялоґ базовани на инклузивним приступу, ключни за кажду демократску систему хтора одвичательна своїм гражданом. У партнерстве зоз Владу Сербиї, нєзависнима институциями, цивилним дружтвом, представителями националних меншинох, медиями, новинарскима здруженями и иншима релевантнима партнерами, Мисия ОЕБС у Сербиї ше намага потримац безпечне и стимулуюце окруженє у хторим ше о розличних думаньох отворено дискутує и хтори ше розришую през диялоґ. Диялоґ сущни принцип ОЕБС-а и ми подполно потримуєме платформи дзе ше шицки гласи може чуц.
Мултиетнїчне дружтво и културна рижнородносц Сербиї, то єй моц и предносц, а Устав и провадзаци закони потримую представянє, шлєбоду виражованя и запровадзованє меншинских правох. Шицки гражданє, нє лєм меншини, треба же би ше предлужели чувствовац сиґурни участвовац у явним живоце и запровадзовац свойо права, а источасно участвовац у конструктивней интеракциї зоз институциями. Совити националних меншинох обезпчую важни институцийни механїзем за унапредзенє меншинсих правох у обласци информованя, култури, язика и образованя, а Мисия ОЕБС у Сербиї их потримує през розлични програми будованя капацитетох.
РС: Влада Сербиї у актуалним составе ма Министерство за людски и меншински права и дружтвени диялоґ. Чи то потвердзенє же тоти обласци явного живота нєзаобиходни и єднак важни кед слово о вибудови гражданского дружтва?
– Институцийни механїзми хтори маю за циль защиту людских и меншинских правох и злєпшанє живота гражданох нє вязано за етнїчну припадносц, придатни у каждей жеми. Институциї зоз окремним мандатом цо ше дотика людских правох можу обезпечиц додатни импулс гражданским лєбо институцийним инициятивом. Медзитим, пре саму структуру рижнородного дружтва у Сербиї – а я тоту рижнородносц видзим як єй моц – розправа и занїманє зоз тему меншинских и людских правох подєднак нєобкеруюци кельо су и хасновити. Креированє окремного министерства моцни знак же ше ґу тим питаньом приступа озбильно. Медзитим, окрем формованя окремних институцийох, нєобходне обрациц окремну увагу на стварне запровадзованє людских правох и применьованє шицких релевантних законох, медзинародних обовязкох и обовязкох ґу ОЕБС-у у пракси. Розлични институциї прето маю окремну одвичательносц у тим поглядзе, же би розвили и отримали кохезивне и одпорне дружтво. Цо ше дотика диялоґу, тримам го за состойну часц гоч хторого демократского процесу у европских дружтвох.
РС: Конкретно, Мисия ОЕБС потримує заєднїцки медийни проєкт НВУ „Руске слово” и Националного совиту Руснацох „Од права националних меншинох на информованє по унапредзенє професийних стандардох – Медийна стратеґия Републики Сербиї и Интерни медийски етични кодекс”. Яке значенє того проєкта, зоз становиска ОЕБС?
– Явне информованє на язикох националних меншинох важне подруче интересу Мисиї ОЕБС. Гражданє хтори припадаю националним меншином треба же би уживали шицки права як и державянє Републики Сербиї, хтори им заґарантовани зоз Уставом. Окрем того, вони маю заґарантовани права як припаднїки националних меншинох. У складзе зоз проґресивним законодавством Сербиї, национални меншини уживаю право на информованосц и шлєбоду виражованя на своїм мацеринским язику. Мисия промовує политични и медийски плурализем як вредносци у мултикултурним и мултиетнїчним дружтве Сербиї.
Далєй, Акцийни план за Медийску стратеґию Влади Сербиї стимулує креированє и применьованє интерних етичних кодексох у медийох хтори поштредно основали совити националних меншинох, у складзе зоз Етичним кодексом НУНС-а и УНС-а и зоз началами явного сервису. Спрам Медийскей стратеґиї, меншински национални совити маю значни компетенциї у поглядзе промовованя информацийох од явного интересу. Важне же би совити националних меншинох положели етични стандарди як свой стратеґийни приоритет кед слово о плурализму и ушорйовацкей нєзависносци медийох. Ту Мисия ОЕБС видзи барз важну функцию интерних етичних кодексох хтори реґулую одношенє медзи меншинскима медиями и националнима совитами. Наша мисия промовує механїзми самореґулациї и правдиви демократски намаганя кед слово о запровадзованю правох и шлєбодох. Прето ше наздаваме же Кодекс „Руского слова” будзе дошлїдно применьовани, а наздаваме ше и репликовани у других медийох, прилагодзени другим националним меншином.
РС: Солидне число меншинских националних совитох и медийох уж указало порихтаносц участвовац у тим проєкту. Цо Вам то гутори о характеру меншинскей заєднїци у Сербиї, и чи єй демократски капацитет потераз можебуц нє бул достаточно препознати?
– Мило ми же меншински заєднїци у Сербиї указали значни уровень анґажованя у велїх обласцох явного живота, од хторих єдна шлєбода виражованя у медийох. Конструктивна улога и вредне доприношенє фаховцох хтори припаднїки националних меншинох були ключни елемент у виробку Медийскей стратеґиї, за хтори ше наздаваме же ше предлужи у фази применьованя. Факт же даскельо совити националних меншинох заинтересовани за розвой интерних етичних кодексох же би затримали високи уровень етичних стандардох и обезпечели почитованє ушорйовацкей нєзависносци медийох хтори видаваю, наисце похвалне. Наша Мисия порихтана потримац дальши намаганя у тим напряме.
РС: Гоч сце нє длуго на чолє Мисиї ОЕБС у Сербиї, яки ваш упечаток, чи зме на добрей драги кед слово о намири же бизме постали часц ЕУ. Цо нам предносц, а цо евентуални нєдостатки у тим процесу?
– Отримуюци реформи у найлєпшим интересу гражданох Сербиї и сербского дружтва, без огляду на членство у ЕУ. Мисия ОЕБС-а у Сербиї потримує власц у їх приоритетних обласцох реформох у складзе зоз обовязками и принципами ОЕБС-а, на хтори ше Сербия, вєдно зоз другима 56 державами учашнїками, по власней дзеки обовязала. Наш фокус, базовани на нашим мандату, остава на моцнєню демократских институцийох; промоциї владавини правох; унапредзеню шлєбоди медийох, етики и професионализма; пестованє одвичательносци и професионализма у секторе безпечносци. Шицки тоти обласци у подполносци потримую стратеґийни цилї жеми, през роботу у партнерстве зоз институциями у Сербиї на виробку законох и политикох, обзпечованю медзинародних праксох и совитох, и запровадзованю активносцох и обукох за вибудов капацитетох.
По моїм думаню, Сербия указує пошвеценосц запровадзованю велїх зложених реформох, чий ше темпо, наздаваме ше, предлужи у инклузивних, транспарентних процесох хтори у интересу шицких гражданох Републики Сербиї.