У нашим сериялу читаме же ше рокенрол од початку шейдзешатих рокох „уцаговал” и до шицких наших руских валалох, медзи нашу младеж. Так було и у Руским Керестуре. Информациї зоз сериялу, хтори о тей теми виходзел у часопису МАК 1976/77. року автора Юлияна Надя, хасновали зме як основу наших написох хтори шлїдза.
Вецей як дзешец роки пред тим як сцигнул рокенрол, у Керестуре почало занїманє за тедишню забавну музику, шлаґери, джез и оркестерску музику, хтора була популарна у швеце. Родоначалнїк тей новей габи у валалє бул Владимир Мученски, теди найлєпши инструменталиста у валалє и ширше. Було то 1953. року, а у историї забавней музики у Керестуре зазнечене же Владимир и його товарише ентузиясти-музичаре пробовали „оформиц дацо таке цо у валалє ище нє було”, як шведочели вони сами. Позберали ше до музичого составу и наволали го „Сивґамуриз” по початних буквох їх презвискох. Були то Яким Сивч, Мирко Ґаднянски, Владо Мученски, Павле Ризнич.
Сивч грал на гармоники, а познєйше постал и наш познати композитор и зачатнїк рускей забавней музики и єден зоз сновательох „Червеней ружи”. Мирко Ґаднянски на контрабасу, познєйше наш познати новинар и перши редактор у рускей редкациї ТВ Нови Сад. Павле Ризнич грал на кларинету, а бул син славного ґлумца и режисера Петра Ризнича Дядї, (нєшка жиє у Словениї). Владо Мученски грал на клавире и гармоники, грал велї роки и музичну кариєру закончел у Оркестру Дома култури, (нєшка жиє у Керестуре). Придружел ше им и Владимир Новта на черкоткох хтори, нажаль, вецей нє медзи живима.
МУЗИКА МУ БУЛА „СУДЗЕНА”
На тот период з тей нагоди здогадли зме ше з Владом Мученскийом, хтори, як зме видзели, нє мог нє постац музичар. Мученски народзени 1933. року у фамелиї дзе музиканти були и оцец и старши брат Янко, а ободвоме браца з одличним слухом.
– Док ше други дзеци бавели на драже, мой оцец замкнул капурку, а я мушел вежбац. Брат ме перше научел грац на гушлї, а потим и на гармоники, на хторей сом ше найлєпше усовершел. То було док сом ище нє ходзел до школи, а познєйше, уж як школяр, зоз Цицушку, дзивку апатикарки Єлени Солонаровей на бициґлох зме ходзели до Кули, учиц ше грац на клавире на приватни годзини. А научел сом ше грац и на бруґи – здогадує ше наш собешеднїк Мученски.
По законченей основней школи Владо у своїм валалє закончел и першу повойнову ґимназию на руским язику.
Животна драга го далєй одведла робиц аж до Горватскей до Опатиї на морйо, а як гвари, у тот час велї з Керестура там одходзели робиц. Робел у банки як службенїк, алє и там нє могло прейсц без музики.
– У Опатиї сом закончел солфедьо, а грал сом на гармоники у бару познатого хотелу дзе наступал и Иво Робич. У Горватскей теди виходзела популарна кнїжочка „Метроном” зоз нотами шлаґерох, та сом их громаду принєсол до Керестура. Бул сом пайташ зоз Якимом Сивчом, та зме 1953. року оформели состав „Сивґамуриз” – памета Мученски.
У КИНУ „ЗНЇМАЛИ” НОТИ
О тим як доходзели до репертоара, як ше у „Сивґамирузу” знаходзели за ноти, бо були и музично образовани, Мученски гвари.
– Паметам же зме Сивч и я одходзели до биоскопу и по даскельо раз патриц єден исти филм, шедзели у першим шоре и по слуху записовали ноти мелодийох, та вец тоти писнї научели грац – памета Владо Мученски.
БУЛИ „ЗАГРИЖЕНИ” ЗА МУЗИКУ
Владимир бул родоначалнїк новей музичней габи у валалє
– Мой брат Янко зоз Нємецкей дзе пошол за роботу, дому нє приношел нїч инше лєм гармоники, гушлї, и ноти полни мех. Понеже у валалє нє було вельо анї радия, Павле Ризнич сам справел „радио”. Мал якиш детектор, там положел слухалку, мал и каменчок, та з дроциком глєдал станїци, та и так зме слухали музику. А я, уж кед сом ше оженєл, вноци ставал пре музику, бо лєм теди могло лапиц радио-станїци Вашинґтон и Монте Карло.
„Сивґамуриз” на репертоаре мал и народни и забавни композициї, шлаґери, валцери и танґа. Грали найчастейше за свойо дружтво, алє през лєто соботами и младим на „иґранкох” у теди популарней керестурскей Желєней загради, а тиж и на даєдней свадзби. О тим нам шведочи и Владова супруга Ирина.
– Ми, млади, барз любели нову музику, уживали зме, бо нам вони грали и популарни забавни мелодиї. Паметам як зме у Желєней загради шедзели за столами, за єдним школярки и студентки, а за другим парасткинї хтори теди ище були у руских сукньох, а хлапци були и при єдних и при других и брали нас на танєц. Паметам и кед у Ризнича вежбали, вони бивали горе у Старей школи, а ми долу (бо мой оцец бул учитель Дудаш), та я шедзела на ґарадичох и слухала их як до пол ноци вежбали. Шицки вони, а поготов Сивч и мой, були окреме „загрижени” за музику. Так ше и ми двойо спатрели, бо и я барз любела музику, и шпивац и танцовац, єдино же сом танцоша нє мала свойого, бо вон мушел грац.
ГРАЛИ И РИХТАЛИ ШПИВАЧОХ ЗА ПЕРШУ „РУЖУ”
Як нам шведочи наш собешеднїк Мученски, „Сивґамуриз” досц длуго грал, алє кед дзепоєдни члени пошли з Керестура, кус була прерва алє нєодлуга оформена Велька оркестра. То було 1962. року кед млади студенти порушали „Червену ружу”. Яким Сивч, иншак єден з єй иницияторох и „кум” мена забавного вечара, вєдно з Мученскийом позберали и за наступ пририхтали шицких шпивачох. Ґу тому их и провадзели з Вельким оркестром, Сивч на гармоники, а Мученски на клавире, у хторей з нїма наступели и Любомир Сопка на ґитари, Владимир Новосад на бас ґитари. То бул перши явни наступ оркестра хтори ше о єден час звекшал и длуго потим „успишно пополньовал музични потреби валала”. Истого року ґу спомнутим членом приходза и Теофил Сабадош зоз кларинетом, Мирон Джуджар з гармонику, Юлиян Венчельовски Чаджо з гушлю, бубняре Михал Чордаш и Владо Паланчаї, басист Владо Надьордя, як и троме млади ґитаристи: Владимслав Надьмитьо, Михал Микита и Янко Гарди Емушков.
Поступнє ше, и такволана „Велька орхестра” почала осиповац, бо млади починаю сами вежбац, цо розумлїве же ше сцели и осамостоїц и пробовали сами грац. Як стої у МАК-овим напису, „Квалитет нє опадує, о чим шведочи завжате перше место у емисиї „Село весело” 1965. року, а ище рок пред тим, млади оркестер освоєл перше место на змаганю младежских орхестрох у Бачкей Тополї, дзе представяли младежски оркестер тедишней месней орґанизациї СМ у Руским Керестуре.
Цо ше дотика нашого собешеднїка Владимира Мученския, кед уж постал млади бачи, прешол грац до оркестра Дома култури хтору теди творели познати гудаци „Кирданци”, и з нїма вельо наступал. Кед престал грац, музику и далєй слухал и на вецей як 50 ЛП плочох, найвецей странскей популарней музики, хтори и нєшка чува и дзечнє опатра и послуха. Скромни и цихи яки вше бул, анї у нашей явносци нє достал заслужене припознанє за вельке доприношенє нашей музики, бо виховал и велї ґенерациї младих гармоникашох.
Мученски: „Сивґамуриз” на репертоаре мал и народни и забавни шпиванки