Тераз кед ше находзиме у чаше кед ше сумирую резултати прешлого року, и прешлих часох, треба повесц же часи хтори за нами були и добри, алє и зли за живот меншинох у националних державох, социялизме, а и у останїм чаше кед ше знова врацаме ґу националним, а нє гражданским державом. Ми тоти, котри сумируєме резултати, чия швичка помали догорює лєбо ше гаши, нє шмеме забуц же зме през живот преходзели през вшелїячину. Напредним и вредним зоз пременками политичних ушореньох (режимох), вше дацо одберане же би ше дало гевтим другим за шицки їх „нїби” якиш заслуги хтори дзешка у прешлосци за себе виборели. Кед ґу тому додаме и дзелїдби и селїдби, вец заставаня у розвою меншинских заєднїцох и гамованє їх правох, по толкованю власцох, цалком нормалне.
Зоз селєньом у рамикох Австро-Угорскей, Руснаци кед пришли до Панонскей ровнїни, питанє чи вецей достали, чи вецей страцели. Як вредни и богати у своїм обстояню вше при дружтвених пременкох, по тераз, вицаговали грубши конєц. Буц лоялни власцом у держави у хторей жию, плациц царови царово, а Богу боже, було гасло длугого обстояня Руснацох на тих ровних, мочварних, войводянских просторох. Гинуц за розлични царства, войовац брат процив брата – пракса хтора остала на першим месце у живоце Руснацох у Панониї. Як побиднїки у войнох вше здобуваме даяки додатни права, та медзи нїма и право на формованє „своєй” держави кед нам векши нє поведза и зробя иншак з нами. Так було и после Першей шветовей войни кед ше Руснаци нашли у шорох побиднїкох, алє после єй законченя медзи другима формована и держава Южних Славянох, Кральовина Сербох, Горватох и Словенцох, чий краль пошвидко у одбрани своєй власци принєсол „Обзнану”, и зоз тим актом утаргнул и Руснацом права хтори здобули як побиднїки на власну державу.
Друге, кед слово о капиталу зоз хторим потераз у живоце розполагали Руснаци, мож повесц же вон нє бул вельки, алє заш лєм бул значни за финансованє їх потребох (будованє и финансованє просвити и школства, плаценє церковних обовязкох и школованє власней интелиґенциї). З оглядом на тото же ше приселєли до Южней Угорскей зоз Карпатох як худоба, вельо робели як жителє шлєбодней селїдби, шпоровали и їх маєтки ше звекшовали. Но, пришла и Друга шветова война, а после нєй ше знова пременєла система, на власц пришли комунисти и тим цо мали дакус вецей побрали шицко, цо здобували зоз длугорочну трапезу. Побрали и жем, и хижи, и други файти маєтку под паролу же од тих ше бере цо маю. Дзе би нам бул конєц кед бизме зоз тим своїм однятим пенєжом финансовали потреби наших людзох?
Вец пришол социялизем за хтори гваря же дал барз вельки права меншином. После його розпадованя, остатнїх рокох, приходза часи же ше шицко финансує по проєктох, а то значи, кельо себе назбераш, тельо будзеш мац за свойо потреби у терашнїм дружтве хторе наволуєме – транзиция. Кед нє назбераш досц, держава ци дакус поможе, под условийом же єй будзеш лоялни.
Часто ше питаме, прецо нас єст вше менєй и числено? Вшелїяк же одвит на тото питанє компликовани, алє на моци девиза „Завадз, та владай”, и знова нови дзелєня… Єдна часц Руснацох, зоз найновшим формованьом державох 90-их рокох прешлого вику, остала у Горватскей, друга у Сербиї, а треца у Босни и Герцеґовини лєбо Републики Сербскей, та тераз их у каждей держави єст менєй як у бувшей Югославиї. Млади одходза до иножемства зоз шицких тих спомнутих нових державох, а хто од доброго сцекал?
Нєдавно зме означели 100-рочнїцу од формованя Руского народного просвитного дружтва. Рочнїца на хторей би нам велї завидзели, а на самим початку иснованя РНПД-а була и видавательна дїялносц. Зоз снованьом Союзу Руснацох Українцох Югославиї 1990. року, вон зоз своїма актами бул орґанизация хтора предлужи роботу РНПД-а, та и видавательну дїялносц яку воно мало. Но, условия були пременєни, Союз часто нє мал финансийни средства анї за видаванє свойого глашнїку, а нє за други виданя. Требали прейсц 30 роки же би Союз прейґ Амбасади України и других контактох прешвечел компетентни Министерства у України же би финансийно помогли видавательну дїялносц Союзу. После даскелїх виданьох на сербским и українским язику, после вецей рокох прерви, прешлого року видати даскельо кнїжки дзекуюци помоци хтора пришла зоз українскей держави прейґ Амбасади у Беоґрадзе. За достату помоц видруковани штири кнїжки руских авторох. Медзи нїма кнїжка на українским язику академика Юлияна Тамаша „Апокріфичні оповіді з Бачки та діаспори – Уламки з великої душі” („Апокрифични приповедки зоз Бачкей и дияспори – Триски з велькей души”), кнїжка Дюри Латяка „Национални препород Русинох у Бачкей и Сриме и Руске народне просвитне дружтво (1919-1941)”, сликовнїца за дзеци „Карусел” ґрупи авторох и кнїжка Михала Рамача „Перли шветовей поезиї”. Пияту кнїжку Союз видал самостойно, а то кнїжка покойного члена руководства Союзу др Янка Сабадоша „Розваляни салаш”.
Наздаваме ше же Союз и того року предлужи зоз видавательну дїялносцу, а то будзе завишиц од доставаня средствох зоз нових проєктох.
Становиска висловени у тим тексту виключно авторово и нє вше одражую ушорйовацку политику новинох „Руске слово”.