Образовна система на язикох националних меншинох досц зложена и вше нам ше видзи же дацо може лєпше функционовац. И то у шоре и ґу тому лєпшому ше треба намагац. Медзитим, дакеди гевто цо подрозумюєме под добрим ришеньом, то насампредз сиґурносц, ґаранция же учебнїки буду на час у школярских рукох. Же би ше то шицко поскладало так як треба, потребне же би цала система добре функционовала, а то насампредз значи притримовац ше подписаних догваркох, обовязкох, терминох, законa. Очиглядно же при нас, у нашей держави така яка є, на каждим крочаю ше поставя даяке препреченє.
Тот рок перши школски рок, одкеди робим, же нє знам цо ше случи. Потераз шицко функционовало по якейшик системи, знало ше кеди ше почина з роботу на учебнїку, знало ше кеди ресорне министерство одобрує учебнїки, та ше вец и знало кеди ми закончиме свою роботу и видрукуєме учебнїк. Тераз у тей сфери шицко нєпознате. Першираз ше при нас, у видавательстве на руским язику, зявели приватни видавателє. З нїма нє маме ище розробену праксу и нє знаме як ше шицко закончи, алє маюци на розуме основни резон приватного видавателя, а то насампредз профит, места за обаванє єст.
Завод за учебнїки успишно правел и видавал руски учебнїки вецей як 50 роки. Пре специфичносци тей видавательней роботи, Завод оформел Центер за нїзкотиражни виданя, хтори би требал олєгчац и подшвидшац роботу, маюци на розуме шицки специфичносци видаваня нїзкотиражних учебнїкох, а шицко з цильом же би школяре достали на час свойо учебнїки. Як цо то у каждей бранши пракса, та так то и у тей, видаваню учебнїкох, интересни лобиї пробую вихасновац державни синекури, средства за видаванє учебнїкох хтори держава обезпечує, а насампредз за свой приватни хасен, бо то и природа приватного бизнису. Приватни видавателє окончовали и нєпреривно окончую прицисок на державу же би и вони мали право буц видавателє учебнїкох на меншинских язикох. Їх основна приповедка же вони можу друковац лєпши и сучаснєйши учебнїки. Медзитим, проблематика коло видаваня учебнїкох на язику малих меншинох, яка руска наприклад, вельо зложенша як цо то випатра комерциялистом приватних видавательох.
Кед ше зна же по єдним предмету за єден рок на руским язику треба видруковац найвецей 58 прикладнїки – шицко ясне. Ми нєвелька заєднїца хтора нє ма тиражи од дзешец тисячи прикладнїки. Наш штирирочни тираж по 230 прикладнїки, а знаме же цо нїзши тираж – векша цена продукованя и обратно. Нїкому з приватних видавательох ше нє виплаци друковац таке мале число кнїжкох кед знаме же им найважнєйши праве профит. Праве прето Закон преферира же би ше учебнїки приватних видавательох пририхтали и видали у Центру за нїзкотиражни учебнїки хтори маю и одвитуюци кадри, фахових сотруднїкох и длугорочне искуство у такей роботи. Гоч як обрациме, зоз прекладаньом насловох за першу и пияту класу ше почало позно и, кед ше зна процес прекладаня и видаваня, було очиглядне же учебнїки буду пожнїц , а опция хтора отворена вше, то же шицки наслови хтори уж маме, мож хасновац док ше нє видрукує нови. На то ясно указує Закон о учебнїкох, член 46. У цалей тей административней процедури зробене цошка цо нє добре. Требало ище на початку школского рока принєсц одлуку же мож хасновац учебнїки хтори постоя, хтори на розполаганю, з чим би ше достало часу за законченє и друкованє нових учебнїкох. З тим би ше обкеровало нєпотребни компликациї и нєзадовольство родичох и школярох, хторе, вшелїяк, оправдане.
Нє у шоре же дзеци ище вше нє маю учебнїки пред собу. То бизме нїґда нє шмели допущиц. Суґеруєм нашим просвитним роботнїком хтори робя у образованю по руски же би ше пре шицки тоти проблеми опредзельовали за Заводово учебнїки, бо єдино Завод за видаванє учебнїкох ма кадри и искуство у тей роботи, як и гевто цо ше вола – дружтвену одвичательносц.
Учебнїки по руски ше нїґда нє видавало на комерциялним принципу, та так нє годно анї убудуце (окрем кед нас нє будзе голєм пейц раз вецей як тераз). Права националних меншинох на паперу єдно, а у стварносци то цалком друге. Вше кед дахто понука дацо лєпше а туньше – треба добре роздумац чи то реално можлїве. И того року, як и каждого, маме достаточно учебнїки на лаґеру и, розуми ше, буду на час у школярских рукох. Ми ту.